Anlaşmalı Boşanma Protokolüne Uyulmazsa Ne Olur?

Eğer anlaşmalı boşanma protokolüne riayet edilmeyip kurallara uyulmazsa, mahkemeye başvurularak ya da icra işlemi ile protokolde belirlenen maddeler zorunlu olarak uygulanabilir. Mahkeme tarafından onaylanmış ve resmiyete kavuşturulmuş anlaşmalı boşanma protokolü ve hükümleri, iki tarafı da bağlar. Bu hükümlerin uygulanması için açılacak dava türü, mevcut durumun özelliklerine göre seçilecektir.

Anlaşmalı Boşanma Protokolüne Uyulmaması

Eğer anlaşmalı boşanma protokolüne uyulmaması durumuyla karşılaşılırsa, ilgili taraf mahkemeye müracaat edebilir veya icra yoluyla hakkını arayabilir. Protokole aykırı davranışları içeren durumlar şöyle sıralanabilir:

• Tarafların, mali konularda anlaştıkları ve boşanma protokolünde yer alan maddelerin gerçekleştirilmemesi,
• Çocukların velayeti ve bakımı ile ilgili protokolde kararlaştırılanların ihlal edilmesi,
• Protokolde yer alan tazminat ödemelerinin yapılmaması,
• Nafaka yükümlülüklerinin yerine getirilmemesi, protokole uymama durumlarını oluşturur.

Anlaşmalı Boşanma Protokolünün Bağlayıcılığı

Anlaşmalı boşanma protokolü, imzalandığı andan itibaren eşleri yasal olarak bağlar. Ancak, mahkeme kararı kesinleşene kadar herhangi bir taraf protokolden çekilebilir.

Yargıtay, boşanma kararının kesinleşmesine kadar eşlerin protokolden çekilmesini engelleyen bir yasal düzenleme olmadığını belirtmiştir. Yani, karar kesinleşmeden, örneğin dava sürecinde taraflardan biri protokolden ayrılabilir. Kararda ayrıca, anlaşmanın bozulması durumunda boşanma davasının çekişmeli bir boşanma olarak ele alınması gerektiğine dikkat çekilmiştir. (Yargıtay 2.H.D., 2021/8338 E., 2021/7386 K., 19.10.21 T.)

Eğer boşanma davasında taraflardan biri anlaşmadan vazgeçmez ve mahkeme kararı kesinleşirse, protokol iki tarafı da yasal olarak bağlar. Bu nedenle, taraflar mahkeme önünde kabul ettikleri şartları yerine getirmekle yükümlüdür.

Anlaşmalı boşanma protokolü, mahkemece onaylanmış bir ikrar niteliğindedir ve mahkemece onaylanan ikrarlar, kesin delil sayıldığından tarafları bağlar. (HMK.m.188), (Yargıtay, H.G.K, 22.03.2006 T., E: 2006/12-92, K: 2006/85)

Anlaşmalı Boşanma Protokolüne Geçersizlik Sebebiyle Uyulmaması

Anlaşmalı boşanma protokolüne geçersizlik gerekçesiyle uyulmaması mümkündür. Protokolün geçersiz olduğu iddiaları, muvazaa, yanılma, aldatma veya hile gibi kişinin iradesini sakatlayan sebeplere dayandırılabilir.

Muvazaalı protokol iddiası durumunda, tarafların aslında başkalarını yanıltma veya aldatma amacı güttükleri anlaşılır. Pratikte, özellikle icra takibi altındaki kişilerin, mal kaçırma amacıyla öncelikle malvarlığını eşine devredip sonra anlaşmalı boşanma yoluna gittikleri görülebilir.

Muvazaalı bir işlemin diğer örneği, devletten maaş alabilmek için ölen babaları adına kadınların eşlerinden anlaşmalı olarak boşanmaları ancak evliliklerini fiilen devam ettirmeleridir. Bu tür durumlar muvazaalı işlem olarak değerlendirilir.

Başka bir pratik örnek ise, bir eş protokolü kabul etmese de diğer eşin baskısı altında kabul beyanında bulunmuş olabilir. Bu durumda, protokolü imzalamaya zorlanmış kişi, işlemin geçersizliği iddiasında bulunabilir.

Anlaşmalı boşanma protokolüne uyulmaması, hukuki olarak geçersiz bir sebebe dayanabilir. Bu durumda, mahkeme tarafından onaylanmış ve kesinleşmiş bir protokol varsa, dava veya icra yoluyla protokolde belirlenen şartlar zorunlu olarak uygulanabilir.

Anlaşmalı Boşanma Protokolüne Uymama Durumunda Açılacak Davalar

Anlaşmalı boşanma protokolüne uyulmadığı takdirde açılabilecek davalar aşağıdaki gibidir:

• Eda davası,
• Menfi tespit davası,
• Alacak tespiti davası,
• Tazminat davası,
• Tapu iptali ve tescil davası.

Uygulamada, boşanma protokolünde evin kimde kalacağının belirlenmesi gibi durumlarla sıkça karşılaşılır. Ancak, kararlaştırılan ev, bu süreçte başka birisine satılmışsa, tapu iptal ve tescil davası açılarak ya da evin değerinin tazmin edilmesi amacıyla tazminat davası açılması gerekebilir.

Anlaşmalı boşanma protokolünde belirlenen ve taraflar arasında mali yükümlülük doğuran konular mahkeme tarafından onaylandığında ve karar kesinleştiğinde, yukarıdaki davalar açılarak protokoldeki şartların yerine getirilmesi sağlanabilir. Bu aşamada, hangi haklar için hangi davanın açılacağının belirlenmesi ve prosedürlerin doğru şekilde uygulanması büyük önem taşır. Bu nedenle, uzman bir boşanma avukatına başvurmak yararlı olacaktır.

Anlaşmalı boşanma protokolüne dahil edilen ve sonradan yerine getirilmediğinde dava açma hakkı doğuran diğer konular şunlardır:

• Çocukların velayeti,
• Yoksulluk nafakası,
• İştirak nafakası,
• Maddi tazminat,
• Manevi tazminat,
• Ortak taşınır ve taşınmaz malların paylaşımı.

Sonuç

Anlaşmalı boşanma protokolüne uyulmadığında, protokole aykırı davranan taraf aleyhine yasal yollara başvurulabilir. Protokolde yer alan maddelerin uygulanması, ilgili davanın açılması ya da icra takibi ile sağlanabilir. Protokoldeki maddelerin geçerliliği, hangi dava türünün açılacağı ve yasal işlemlerin nasıl yapılacağı konusunda uzman bir boşanma avukatına danışmak faydalı olacaktır.