Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat

Boşanma sürecinde, maddi ve manevi tazminat talep etme hakkı, kusursuz veya daha az kusurlu bulunan eşe aittir. Ancak bu tür taleplerin, hukuki argümanlarla desteklenmesi gerekir. Bu sayede, kusurlu tarafın tazminat ödemesi mümkün olabilir.

Genel Olarak Maddi ve Manevi Tazminat Nedir?

Maddi tazminat, bir kişinin hukuka aykırı ve kusurlu davranışı neticesinde başka bir kişiye verdiği zararın karşılanması amacıyla ödenmesi gereken meblağdır. Bu tür tazminatlar, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu temel alınarak talep edilir.

Manevi tazminat ise bir kişinin hukuka aykırı ve kusurlu davranışı sonucunda kişilik hakları ve manevi varlığı zarar gören kişinin, zararı verenden talep edebileceği belirli bir miktar parayı ifade eder.

Her iki tazminat türü de zararın ve hukuka aykırı eylemin varlığını şart koşar. Zararın nerede ve ne şekilde ortaya çıktığına göre, talep edilecek tazminat türü ortaya çıkar.

Boşanmada Maddi Tazminat

Boşanma halinde maddi tazminat talebi, TMK 174. maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir:

“Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddî tazminat isteyebilir.”

Yukarıdaki maddeye göre, maddi tazminat talebinin kabul edilip edilmeyeceğini belirleyen ana faktör, boşanmanın koşullarıdır. Yasa tarafından belirlenen kriterlere uygun bir durum varsa maddi tazminat talep edilebilir.

Boşanmada Maddi Tazminatın Şartları

TMK m. 174 gereğince, boşanmada maddi tazminat talebinin şartları şunlardır:

• Kişinin mevcut ya da beklenen menfaatlerinin boşanma sebebiyle zarar görmüş olması,
• Tazminat talep eden tarafın, kusursuz veya daha az kusurlu olması,
• Karşı tarafın kusurlu olması gerekir.

Bu şartlar mevcut olduğunda, maddi tazminat talebiyle dava açılabilir.

Kişinin mevcut ya da beklenen menfaatlerinin zarar görmesine dair örnekler arasında, evliliğin devam edeceği beklentisiyle yapılan harcamalar sayılabilir. Özellikle eşlerin birbirine aldığı değerli hediyeler, bu kapsamda talep edilebilir.

Tazminat talep eden tarafın kusursuz ya da daha az kusurlu olması ve tazminat talep edilen tarafın kusurlu olması durumu için sık rastlanan örnek, aldatma yani zina vakasıdır. Bir kişi eşini aldatarak aynı zamanda maddi tazminat talebinde bulunamaz. Aldatılan eş ise tazminat talep etme imkanına sahiptir.

Boşanma sürecinde, tarafların kusurlu olma derecesi mahkeme tarafından incelenir ve kusuru daha az olan veya hiç olmayan taraf, tazminat talebinde bulunmuşsa bu talep kabul edilebilir.

Boşanmada Maddi Tazminat Neye Göre Belirlenir?

Boşanmada maddi tazminat; davacının talebi, davalının ekonomik durumu, kusur olarak kabul edilen eylemlerin ciddiyeti ve olayın özgünlüğüne bağlı diğer faktörlere göre hesaplanır.

Maddi tazminatın miktarını belirlemede yasal kriter, “uygun” bir tazminat miktarının belirlenmesidir. Bu, belirtilen kriterleri karşılayan ve zararı gideren makul bir miktarı ifade eder.

DİKKAT: Mahkeme, maddi tazminat olarak istenen tutardan daha fazla bir miktara hükmedemez. Fakat talep edilen tutarın kendisine veya daha azına hükmedebilir.

Boşanmada Manevi Tazminat

Boşanmada manevi tazminat, TMK’nın 174/2. maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir:

“Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir.”

Bu maddeye göre, belirli durumlarda boşanmada manevi tazminat talep edilebilir. Ancak bu talebin kabul edilmesi için yukarıdaki maddede belirtilen şartların sağlanması gerekir.

Boşanmada Manevi Tazminatın Şartları

TMK 174/2 maddesi uyarınca boşanmada manevi tazminat talebinin şartları şunlardır:

• Boşanmaya yol açan olaylar sebebiyle bir tarafın kişilik haklarının saldırıya uğramış olması,
• Tazminat talep edilen tarafın kusurlu olması gerekir.

Kişilik haklarına saldırı örnekleri arasında aldatma, manevi ve psikolojik zarar, terapi gereksinimi, iftira, kötü anılma, aile içi çatışmalar sayılabilir.

Bu tür manevi zararlara maruz kalan taraf, eğer diğer eş bu durumda kusurluysa ve durum ispatlanırsa manevi tazminat talep edebilir.

Boşanmada Manevi Tazminat Neye Göre Belirlenir?

Boşanmada manevi tazminat; manevi zararın büyüklüğü, davacının talep ettiği miktar, davalının ekonomik gücü ve olayın kendine özgü diğer faktörlerine göre hesaplanır.

TMK’nın 174/2 maddesinde, manevi tazminatın uygun miktarı hakkında “uygun bir miktar” ifadesi kullanılmıştır. Uygun miktarın ne kadar olduğunu belirleyecek olan mahkemedir.

DİKKAT: Manevi tazminat davasında talep edilen tazminat tutarının üzerinde bir miktara hükmedilemez. Fakat mahkeme, talep edilen tutarda veya bundan daha az miktarda bir tazminata hükmedebilir.

Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat Davaları ile İlgili Merak Edilenler

Boşanmada maddi ve manevi tazminat davaları hakkında sıkça sorulan sorular, aşağıda cevaplanmıştır.

Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat Davaları ile Mal Paylaşımı Davası Birlikte Açılabilir mi?

Boşanmada maddi ve manevi tazminat ile mal paylaşımı davaları, birlikte açılabilir. Mahkeme, duruma göre davaları birleştirebilir veya birini öne alıp diğerini bekletebilir.

Boşanma Davası ile Maddi ve Manevi Tazminat Davaları Birlikte Açılabilir mi?

Boşanma davası ile maddi ve manevi tazminat davaları, birlikte açılabilir. Fakat önce boşanma davası açarak buradaki karar kesinleştikten sonra da tazminat davaları açılabilir.

Aldatan Eş Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat Davaları Açabilir mi?

Aldatan eş, maddi ve manevi tazminat talebinde bulunamaz. Bu tür talepler için, tazminat isteyen kişinin kusursuz veya daha az kusurlu olması şarttır. Bu nedenle, zina eyleminde bulunan eş tazminat talep edemez.

Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat Davaları Hangi Hallerde Açılabilir?

Boşanmada maddi ve manevi tazminat davaları, bir eşin diğerine zarar verici ve hukuka aykırı davranışları sonucu açılabilir. Eşlerin birbirini aldatması, hakaret etmesi, küçük düşürmesi veya evlilik birliğine aykırı davranması gibi durumlar örnek teşkil edebilir.

Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat Davaları Aynı Anda Açılabilir mi?

Evet, boşanmada maddi ve manevi tazminat davaları aynı anda açılabilir. İddia ve deliller sunulduktan sonra, bu iki tür talep mahkeme tarafından ayrı ayrı değerlendirilir ve karara bağlanır.

Boşanmada Tazminat Davalarında İspat Nasıl Yapılır?

Boşanmada maddi ve manevi tazminat davalarında, ispat her türlü delille yapılabilir. Sözleşmeler, fotoğraflar, video kayıtları, mesajlar, tanıklar ve belgeler gibi çeşitli delillerle iddialar kanıtlanabilir.

Boşanmada Tazminat Davaları Ne Kadar Sürer?

Boşanmada tazminat davaları, genellikle 1 yıl sürer.

Ancak bu süre; davanın karmaşıklığına, mahkemenin iş yüküne ve tarafların tutumlarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

Boşanmada Tazminat Davalarında Zamanaşımı

Boşanmada tazminat davası için zamanaşımı süresi, boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 1 yıldır. Bu süre içinde dava açılmalı ve tazminat talebinde bulunulmalıdır. Aksi takdirde, tazminat talep etme hakkı kaybolur.

Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat Davasında İstinaf ve Temyiz

Boşanmada maddi ve manevi tazminat davalarında istinaf ve temyiz başvuruları, tazminatın türüne göre değişiklik gösterir.

Maddi tazminat kararlarına karşı istinaf başvurusu, 2 hafta içinde yapılabilir. Ancak 2024 itibarıyla, 28.250 TL ve üzeri bir miktarın davaya konu olması gerekir. Aksi halde, ilk derece mahkemesinin kararına karşı istinaf başvurusu yapılamaz.

Maddi tazminatla ilgili istinaf başvurusu, bölge adliye mahkemelerinde değerlendirilir. Karara karşı temyiz başvurusu yapabilmek için belirlenen sınır ise 2024 itibarıyla 378.290 TL’dir. Temyiz başvurusu süresi 2 hafta olup temyiz mercii Yargıtaydır. Yargıtay kararına karşı, başka bir hukuki başvuru imkanı bulunmamaktadır.

Manevi tazminatla ilgili, hem istinaf hem de temyiz başvuruları için maddi tazminattaki süreler geçerlidir. Ancak manevi tazminat davaları, istinaf ve temyiz için belirlenen miktar sınırlarına tabi değildir. Talep edilen miktar ne olursa olsun, istinaf ve temyiz başvurusu yapılabilir.

Bu durum aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.

Anlaşmalı Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat

Anlaşmalı boşanmada, eşler anlaşma protokolü kapsamında maddi ve manevi tazminat belirleyebilir ve birbirinden talepte bulunabilir.

Fakat anlaşmalı boşanma sağlandıktan sonra, boşanmayla alakalı maddi ve manevi tazminat davaları açılamaz. Yargıtay’ın kanaati de bu yöndedir. (Yargıtay HGK E: 2017/2-3067 K: 2019/512)

Sonuç

Boşanmada maddi ve manevi tazminat davalarının açılması ve yönetilmesi sürecinde birçok teknik ve hukuki detay vardır. Özellikle, tazminat konusu olayların doğru hukuki temeller üzerinde ispatlanması önemlidir. Sürecin doğru yönetimi için, uzman boşanma avukatıyla çalışmanın önemi büyüktür.