Turkuaz Kart Nedir?

Turkuaz kart, Türkiye’de süresiz çalışma ve ikamet izni hakkı vermesi sebebiyle son zamanlarda ilgi duyulan bir karttır. İkamet izin türlerinin sağladığı hakların yanında çalışma izni ve pek çok hak daha sunan bu kart sayesinde, yabancıların ülkeye yapacakları yatırımlar da desteklenmektedir.

Turkuaz Kart Nedir?

Turkuaz kart; nitelikli işgücü, mesleki deneyim veya çeşitli diğer şekillerde Türkiye’ye katkısı olacak kişilere süresiz ikamet ve çalışma izni imkanı veren karttır. Ayrıca bu kart, yabancının eşine ve 18 yaşından küçük ya da özel bakıma muhtaç çocuklarına da süresiz ikamet hakkı sağlamaktadır.

Geçiş süresinin sona ermesinden sonra, şartların sağlanması halinde bu kart yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılması da mümkündür.

6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu ve ilgili Yönetmelik hükümlerinde, bu kart için şöyle bir tanım bulunmaktadır:

“Yabancıya, Türkiye’de süresiz çalışma ve ikamet hakkı veren, yakınına ise ikamet hakkı veren belge…”

Turkuaz Kart Kimlere Verilir, Şartları Nelerdir?

Turkuaz kart; Kanun’da ve ilgili Yönetmelik’te sayılan şartları sağlayan, Türkiye’ye çeşitli alanlarda fayda sağlayabilecek ve gelişime katkıda bulunabilecek yabancılara verilir.

Kanun ve Yönetmeliğe göre bu kartın verilebileceği kişiler, aşağıda liste halinde sıralanmıştır.

• Aldığı eğitimin düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye olan katkısı vb. nitelikler göz önünde bulundurulduğunda; yüksek nitelikli işgücü yaratacak kişiler,

• Yapılan yatırımın veya ihracatın düzeyi, ülkede sağlanacak istihdamın hacmi, bilim ve teknolojiye yapılacak katkı vb. kıstaslar neticesinde; yüksek nitelikli yatırımcı olarak değerlendirilecek kişiler,

• Bilim, teknoloji ve sanayi alanlarına katkıda bulunan veya bu alanlarda uluslararası düzeyde stratejik çalışmalar ortaya koyan bilim insanı ve araştırmacılar,

• Kültür, sanat, spor alanlarında uluslararası düzeyde başarı sağlamış kişiler,

• Türk kültürü ve Türkiye’nin uluslararası düzeyde tanınırlığına katkı sağlayacak faaliyetlerde bulunan kişiler, bu kartı alma imkanına sahip kimselerdir. 

Sayılan gruplardan herhangi birindeki niteliklere sahip olmayan kişilerin kart talebinde bulunması halinde, yapılan başvuru reddedilecektir. Ayrıca, yabancının kart başvurusunda bulunamayacak kişilerden olmaması gerekir.

Kimler Turkuaz Kart Başvurusu Yapamaz?

Turkuaz kart; yalnızca kanunda sayılan nitelikli işgücü, nitelikli yatırımcı, bilim adamı vb. kişilere verilen bir belgedir. Bu niteliklerden herhangi birini sağlamayan kişiler talepte bulunsa dahi başvuruları reddedilecektir. Bununla birlikte, 6458 sayılı YUKK 7. ve 15. maddelerinde vize verilmeyecek kişiler ve Türkiye’ye girişine izin verilmeyecek kişiler olarak nitelenen gruplara da bu kart verilmemektedir.

Bu kişiler şunlardır:

• Resmi olarak geçerli pasaportu, pasaport yerine geçen belgesi, vizesi, ikamet izni veya çalışma izni olmayan veya bunları hileli yahut sahte biçimde elde edenler,
• Vize, vize muafiyeti veya ikamet izin süresinin bitiminden itibaren en az 60 gün geçerlilik süresi bulunan pasaportu veya pasaport yerine geçen belgesi olmayanlar,
• Talep ettikleri vize süresinden en az 60 gün daha uzun süreli pasaportu yahut pasaport yerine geçen belgesi bulunmayanlar,
• YUKK 9 uyarınca Türkiye’ye girişi yasaklı olanlar,
• Kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından sakıncalı görülenler,
• Kamu sağlığını tehdit eden bulaşıcı bir hastalığı bulunanlar,
• Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduğu anlaşmalar uyarınca, suçluların geri verilmesine esas teşkil eden suçlardan sanık ya da hükümlü bulunanlar,
• Türkiye’de kalacağı sürece geçerli olan sağlık sigortası bulunmayanlar,
• Türkiye’ye giriş, Türkiye’den geçiş veya Türkiye’de kalış amacını haklı nedenlere dayandıramayanlar,
• Türkiye’de kalacağı süre için yeterli ve düzenli maddi imkâna sahip olmayanlar,
• Vize ihlalinden veya önceki ikamet izninden doğan alacakları ödemeyi kabul etmeyenler veya takip edilen borç ve cezalarını ödemeyi kabul etmeyenler,
• Hakkında sınır dışı kararı bulunanlar turkuaz kart başvurusu yapamayacaktır.

Kart başvurusunda bulunan yabancının yukarıda sayılan durumlardan herhangi birini taşıyor olması halinde, başvuru hakkında ret kararı verilecektir. Bu itibarla, başvuruda bulunmadan önce bu hususta dikkatli olmakta ve süreci buna göre yürütmekte fayda vardır.

Turkuaz Kart Nasıl Alınır?

Turkuaz kart, Kanun’da sayılan nitelikleri sağlayan kişiler tarafından başvuru yapılması ve yetkili idari makamlar tarafından bu yönde olumlu karar verilmesi ile alınır. İlgili Yönetmelik’te, kartın alınmasına ilişkin prosedür düzenlenmiştir. Başvurunun yapılması, uygunluk denetimi, puanlama sistemi ve geçiş süreçlerinden oluşan bu prosedürün olumlu olarak tamamlanması halinde, yabancıya turkuaz kart verilir.

Turkuaz Kart Başvurusu Nasıl ve Nereye Yapılır?

Turkuaz kart başvurusu, Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen bilgi ve belgelerin sisteme (Bakanlık Yabancı Başvuru, Değerlendirme ve İzleme Sistemi) girilmesiyle yapılır. Yurt içinde yapılan başvurular, direkt olarak sistem üzerinden alınabilmektedir. Yurt dışında yapılan başvurular ise yabancının vatandaşı olduğu ya da yasal olarak bulunduğu ülkedeki Türk dış temsilciliğine yapılır. 

Başvurunun nereye ve nasıl yapılacağı, Turkuaz Kart Yönetmeliği m. 6/1 hükmünde şu şekilde düzenlenmiştir:

“Turkuaz Kart başvurusu, yurt içinde doğrudan sistem üzerinden, yurt dışında yabancının vatandaşı olduğu veya yasal olarak bulunduğu ülkedeki Türk dış temsilciliği aracılığıyla yapılır.”

Yurt dışında olup bu kart için başvuruda bulunan kimselerin dış temsilciliğe sunduğu belgeler, elektronik ortamda Bakanlığa iletilir. Eğer kişi Türkiye’de yasal olarak bulunuyorsa ve yabancı kimlik numarası mevcutsa bu kimse de doğrudan sistem üzerinden kart başvurusunda bulunabilir. İlgili bilgi ve belgelerin sisteme girilmesiyle birlikte başvuru işlemi tamamlanmış olacaktır.

Burada bir noktaya değinmekte fayda vardır. Turkuaz kart başvurusu, yabancı adına yetkili aracı kurum tarafından da yapılabilir. Bu imkan, hem yurt içi hem yurt dışı başvuruları bakımından mümkündür. Yetkili aracı kurumlar, bu alanda Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş olan kurum ve kuruluşları ifade etmektedir.

DİKKAT: Turkuaz kart uygulaması yeni bir düzenleme olduğu için gerekli altyapı zamanla oluşturulmaktadır. Bu noktada özellikle başvurular bakımından, Yönetmeliğin Geçici Madde 1 hükmüne göz atmakta fayda vardır. İlgili düzenleme şu şekildedir:

“Bakanlık tarafından gerekli teknik altyapı tamamlanıncaya kadar, bu Yönetmelik kapsamında başvurular e-Devlet kapısı üzerinden erişilebilen Yabancıların Çalışma İzinleri Otomasyonu aracılığıyla yapılır. Genel Müdürlükçe gerek görülmesi halinde sisteme yüklenen belgelerin kağıt ortamında Bakanlığa gönderilmesine devam edilir.”

Turkuaz kart başvuru süreci yürütülürken evraklarda veya diğer idari süreçlerde herhangi bir hata yahut eksiklik gösterilmemelidir. Aksi takdirde, kart başvurusu reddedilebilir. Bu tür durumlarla karşılaşmamak adına, uzman yabancılar avukatına danışmakta yarar vardır.

Başvurunun Değerlendirilmesi ve Talebin Kabul Edilmesi

Başvurular, Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen bilgi ve belgelerin sisteme yüklenmesi ile tamamlanmaktadır. Başvurunun tamamlanmasından sonra, idari makamlar tarafından değerlendirme süreci başlar.

Değerlendirme yapılırken puanlama sistemi adı verilen, uluslararası iş gücü politikası kapsamında Genel Müdürlük tarafından belirlenen kıstasların esas alındığı bir sistem uygulanır. Bu sistem dahilinde yeterli puanı alan başvurular, olumlu değerlendirilecektir.

Turkuaz Kart Uygunluk Belgesi Nedir, Nasıl Alınır?

Turkuaz kart uygunluk belgesi; kart başvurusunda bulunacak yatırımcıların, bilim insanlarının, araştırmacıların, kültürel, sanatsal ve sportif faaliyetlerde başarılı olan kişilerin nitelikleri bakımından uygunluklarını ölçen belgedir.

Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen kamu kurum ve kuruluşları, turkuaz kart sahibi olmak isteyen kişiye uygunluk belgesi verebilir. Belgeyi elde edebilmek için söz konusu nitelikle ilgili olan ve Genel Müdürlükçe belirlenen merciden bu yönde talepte bulunulmalıdır.

DİKKAT: Turkuaz kart uygunluk belgesinin içeriği ve düzenlenme şekli, başvuruda bulunan yabancı grubuna göre değişebilmektedir. Uygunluk belgesinin alınmış olması, yabancının bu kartı almaya kesin hak kazandığını göstermez. Fakat uygunluk belgesinin, yabancının şansını artıran bir unsur olabileceği bilinmelidir.

Bu durum, Turkuaz Kart Yönetmeliği m. 10/4 hükmünde şu şekilde düzenlenmiştir:

“Uygunluk belgesi, Turkuaz Kart başvurusunun olumlu değerlendirilmesine yönelik herhangi bir kazanılmış hak sağlamaz.“

Turkuaz Kart Puanlama Sistemi Nedir?

Puanlama sistemi, başvuruda bulunabilecek farklı nitelikteki yabancı gruplarının uygunluk belgesi alabilmeleri için oluşturulmuş değerlendirme prosedürüdür. Başvuruda bulunan her grup yabancı açısından, ayrı kıstaslar esas alınmaktadır. Bu kıstaslar, Genel Müdürlük tarafından belirlenmekte ve düzenlenmektedir.

Bu bağlamda; Turkuaz Kart Yönetmeliği m. 11 kapsamında düzenlenen ve her grup için ayrıca esas alınacak olan kıstaslar, aşağıda liste halinde verilmiştir. 

• Nitelikli işgücü olarak adlandırılan yabancı grubu açısından: Öğrenim durumu, öğrenim görülen yükseköğretim kurumunun saygınlığı, ücret düzeyi, uzmanlık gerektiren yüksek nitelikli işlerdeki veya Ar-Ge alanındaki çalışma yahut mesleki deneyim ile iş ya da mesleğin uyumu, yabancı dil bilgisi ve benzer nitelikleri gösteren kıstaslar esas alınmaktadır.

• Nitelikli yatırımcı olarak adlandırılan yabancı grubu açısından: Yatırım yapılacak sektörün, bölgenin ve işin niteliği, yaratılacak ihracatın, yatırımın veya istihdamın hacmi, Türkiye’de sahip olunan taşınır veya taşınmazlar ile fikri ve sınaî mülkiyet hakları gibi özellikleri gösteren kıstaslar esas alınmaktadır.

• Bilim insanı veya araştırmacı grupları açısından: Sahip olunan akademik unvan, bilinen yükseköğretim kurumlarında veya bilim ve teknoloji alanındaki kuruluşlarda çalışma ve mesleki deneyim, patent, marka, lisans, inovasyon gibi faaliyetlerde bulunma veya Ar-Ge, bilişim, savunma, enerji, maden gibi ülke ekonomisi bakımından stratejik sektörlerde çalışma ya da mesleki faaliyet gösterme gibi yetkinlikleri kapsayan kıstaslar esas alınmaktadır. 

• Yabancı sporcular açısından: Faaliyette bulunduğu spor dalında sahip olduğu lisans, müsabakalarda aldığı dereceler ya da ödüller, mensubu olduğu spor kulübünün hukuki statüsü ve başarıları, sporcunun kendi ülkesinde milli sporcu statüsüne sahip olması ve benzeri diğer yetkinlikler esas alınmaktadır.

• Fikir ve sanat eseri sahibi yabancılar açısından: Eserlerinin bilinirliği, ulusal veya uluslararası ödülleri ve alanında sahip olduğu yetkinliği gösteren diğer kıstaslar esas alınmaktadır.

• Türkiye’nin veya Türk kültürünün tanınırlığına ve tanıtımına katkı sağlayacak yabancılar açısından: Tanıtım faaliyetlerinin süresi, sürdürülebilirliği, devamlılığı ve etki alanının genişliği gibi kıstaslar esas alınır. 

DİKKAT: Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü, bu kıstasları 6 aylık periyotlarla yayımlamaya yetkilidir. Genel Müdürlük tarafından, bu kıstaslar üzerinde değişiklik yapılabilmektedir. Bu itibarla; yeni niteliklerin getirilmesi, mevcut kıstasların değiştirilmesi ya da ortadan kaldırılması söz konusu olabilir.

Bu nedenle; başvuruda bulunmadan önce Genel Müdürlüğün web sitesinden güncel kıstaslar hakkında araştırma yapmak, başvurunun olumlu değerlendirilmesi açısından faydalı olacaktır.

Turkuaz Kart Geçiş Süresi

Turkuaz kart başvurusundan olumlu dönüş almak, yabancılara direkt olarak süresiz turkuaz kart alma imkanı vermemektedir. Başvurusu olumlu olan ve kartı almaya hak kazanan yabancılar, 3 yıllık süre boyunca değerlendirme altında bulunurlar. 

Bu durum, Yönetmeliğin m. 15/1 hükmünde şöyle düzenlenmiştir:

“Turkuaz Kart ilk üç yılı geçiş süresi olmak kaydıyla verilir. Genel Müdürlükçe, geçiş süresi içinde Turkuaz Kart sahibi yabancının faaliyetlerinin ve taahhütlerinin izlenmesi için bir uzman görevlendirilir.”

Kart sahibi yabancı, 3 yıllık geçiş süresi boyunca kartın sağladığı tüm haklardan yararlanır. Fakat bu süre boyunca şartları sağlanmaya devam edip etmediği, taahhütlerini yerine getirip getirmediği gibi hususlar; bir uzman tarafından takip edilir. Yabancının faaliyetlerini izleyen bu uzman tarafından, 12 aylık dönemler halinde izleme raporları hazırlanır ve ilgili kuruma sunulur.

İzleme raporlarının hazırlanması sürecinde; yabancının taahhüt ve faaliyetlerine ilişkin gerekli her türlü bilgi ve belge, uzman tarafından talep edilebilir. Yabancı, bu bilgi ve belgeleri 15 gün içinde Bakanlığa sunmak zorundadır. Aksi takdirde, kartın iptali söz konusu olabilir. Söz konusu bilgi ve belgelerin Bakanlığa sistem üzerinden gönderilmesi esastır. Fakat Genel Müdürlük, bunun için her türlü iletişim aracının kullanılmasına imkan tanıyabilir.

İzleme raporlarında kart kriterleri bakımından eksiklikler ortaya çıkacak olursa bunların giderilmesi için Bakanlık tarafından 3 ay süre verilir. Kart sahibinden, bu süre zarfında eksikliğin giderilmesi talep edilir. Verilen sürede eksikliklerin giderilmemesi halinde, geçiş süresinin sonlandırılması ve kartın iptal edilmesi söz konusu olacaktır. Eksikler giderildiği takdirde ise süreç işlemeye devam edecektir.

Geçiş Süresi Kaydının Kaldırılması

Geçiş süresinde herhangi bir olumsuzluk yahut eksiklik yaşanmaması durumunda, Genel Müdürlükten geçiş kaydının kaldırılması talep edilebilir. Bu talebin kabul edilmesiyle birlikte kişiye süresiz turkuaz kart verilecektir.

Konuyu düzenleyen Yönetmelik’teki m.18/1 düzenlemesi, şu şekildedir:

“Geçiş süresi içinde iptal edilmeyen ve geçiş süresi kaydının kaldırılmasına ilişkin talebi uygun bulunan yabancının Turkuaz Kart’taki geçiş süresi kaydı kaldırılır ve Turkuaz Kart süresiz hale gelir.“

Geçiş süresi kaydının kaldırılmasını ve kartının süresiz hale dönüştürülmesini isteyen yabancı, 3 yıllık geçiş süresinin son 180 günü içerisinde Genel Müdürlükten talepte bulunmalıdır. Geçiş talebinin ardından, 30 gün içinde ilgili uzman tarafından nihai rapor hazırlanır. Raporun olumlu olması halinde, geçiş süresi kaldırılır ve kart süresiz hale gelir. Raporun olumsuz olması halinde ise geçiş süresinin uzatılması veya kartın iptal edilmesi söz konusu olmaktadır.

DİKKAT: Geçiş süresi kaydının kaldırılması, ilgili süre dahilinde mutlaka talep edilmelidir. Bu talep ileri sürülmeksizin geçiş süresinin dolması halinde, Yönetmelik m. 17/1 hükmü uyarınca yabancının kartı geçersiz hale gelecektir. Süre dolduktan sonra yapılacak başvurular da reddedilecektir.

Turkuaz Kart İçin Gerekli Belgeler Nelerdir? 

Turkuaz kart için gerekli olan belgeler, aşağıda listelenmiştir.

• Başvuru dilekçesi,
• Başvuruda bulunan yabancıya ait pasaport veya pasaport yerine geçen belgenin fotokopisi,
• Varsa ilgili kamu kurum veya kuruluşundan alınan uygunluk belgesi,
• Nitelikli işgücü olarak değerlendirilen yabancı için; diploma, iş sözleşmesi, özgeçmiş, atama veya görevlendirme yazısı, mesleki tecrübe ve bilinen yabancı dilleri gösteren uluslararası düzeydeki belgeler,
• Nitelikli yatırımcı olarak değerlendirilen yabancı için; yatırım hacmi, yaratılacak istihdam düzeyi, ihracat tutarı, mali yeterlilik, faaliyet gösterilen bölge, sektör ve işi gösterir belgeler,
• Bilim insanı veya araştırmacı olan yabancı için; diploma, akademik kariyer ve ünvanı gösterir belge, sahip olunan akademik çalışmaları veya lisans, ticari marka veya patenti gösterir belgeler,
• Kültürel, sanatsal veya sportif faaliyetler açısından ulusal veya uluslararası düzeyde başarılı olmuş yabancı için; bu alanlarda başarılı olduğunu gösteren belgeler,
• Türkiye’nin veya Türk kültürünün tanıtımına katkı sağlayan yabancı için; uluslararası faaliyetlere ilişkin belgeler, fikir ve sanat eserleri, bunların süresi, sürdürülebilirliği, devamlılığı ve etki alanı gibi bilgileri içeren belgeler.

DİKKAT: Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü, her bir yabancı grubu açısından belirlenen belgelere eklemeler veya bunlar üzerinde değişiklikler yapabilmektedir. Yapılan bu değişiklikler, resmi internet sayfasında yayınlanmaktadır. Bu nedenle, başvuru yapmadan önce güncel belgelerin kontrol edilmesi önem arz etmektedir.

Burada dikkat edilmesi gereken bir husus daha mevcuttur. Yurt dışından temin edilecek belgelerin, apostilli ve noter onaylı Türkçe tercümesi ile yetkili makama sunulması gerekir. Bu işlemler tatbik edilmeyecek olursa başvuru sürecinin hem uzaması hem de olumsuz neticelenmesi gündeme gelebilir. Dolayısıyla, uzman yabancılar avukatına danışarak hareket etmekte yarar vardır.

Turkuaz Kart Sahiplerinin Türk Vatandaşlığına Geçiş Süreci

Turkuaz kart sahibi yabancılar ile bunların eşleri ve ergin olmayan veya özel bakıma muhtaç olan çocukları, Türk vatandaşlığını kazanabilir. Bunun için; geçiş sürecinin olumlu şekilde tamamlanmış olması, aynı zamanda bu kişilerin Türk vatandaşı olmasında milli güvenlik ve kamu düzeni açısından engel teşkil edecek bir halin mevcut olmaması gerekmektedir.

Bu şartlar sağlandığı takdirde, Bakanlığın teklifi ve Cumhurbaşkanı’nın kararı ile kart sahipleri ve yakınları Türk vatandaşlığını kazanabilir.

Turkuaz Kart Başvurusu Masrafları

Turkuaz kart başvurusu masrafları, 2023 yılı için 356 TL olarak belirlenmiştir.

Başvurucu, Yönetmelik m.14 ve Harçlar Kanunu m.88 hükümleri uyarınca ikamet ve çalışma izni harçlarından muaf olacaktır. Aynı şekilde, kart sahibinin yakınları da harçtan muaf olarak ikamet izni sahibi olabilecektir. Masraf olarak belirtilen tutar ise kart sahibinin ödemesi gereken değerli kağıt bedelidir.

Bunun yanında; başvuru sırasında sunulacak noter onaylı belgelerin noter masrafları ve tercümesi ile birlikte sunulması gereken belgelerin tercüme masrafları gibi çeşitli diğer masraf kalemleri gündeme gelebilir.

Turkuaz Kart Başvurusu Ne Kadar Sürede Sonuçlanır?

Turkuaz kart başvurusu, ortalama 1 ay içinde sonuçlandır.

Fakat başvuru işlemlerinde usule ilişkin hata yapılması veya yetkili makamlara sunulması gereken belgelerde eksiklik olması halinde, sürenin uzayabileceği unutulmamalıdır. 

Turkuaz Kart Başvurusunun Reddi

Turkuaz kart başvurusunun reddi, çeşitli durumlarda söz konusu olabilmektedir. Ret kararlarının büyük çoğunluğu, Bakanlık tarafından yayımlanan kıstasların karşılanmaması ve eksik belgelerin süresinde tamamlanmaması gibi durumlarda verilmektedir

Bununla birlikte, şu hallerde de başvurular reddedilir:

• Sahte veya yanıltıcı belgelerle başvuru yapılmış olması,
• Hakkında sınır dışı etme kararı veya Türkiye’ye giriş yasağı olan ya da vize verilmeyecek kimselerden olan yabancı tarafından başvuru yapılmış olması,
• Başvuruda bulunulan gerekçenin yeterli görülmemesi,
• Başvuruda bulunan yabancının, Türkiye’nin tanımadığı veya diplomatik ilişkisinin bulunmadığı bir ülkenin vatandaşı olması, 
• Yapılan başvurunun, uluslararası işgücü politikasına uygun olmaması,
• Başvurucunun; kamu düzeni, güvenliği veya sağlığı bakımından Türkiye’de çalışmasında sakınca görülen kimselerden olması,
• Başvurunun kanuni süre içerisinde yapılmamış veya başvuru sürecinde eksikliklerin tamamlanmamış olması,
• Noter, hakim, savcı, mali müşavirlik gibi; çeşitli kanunlarda Türk vatandaşlarına hasredilen mesleklerden biri için başvuruda bulunulmuş olması halinde kart başvurusu reddedilecektir. İlgili meslek türleri mevzuatın çeşitli yerlerinde düzenlendiği için bunun tespiti de önem arz etmektedir.

Kart başvurusu değerlendirilirken belirtilen durumlardan birinin tespit edilmesi halinde, başvuru reddedilecektir. Yetkili makam tarafından verilen ret kararlarına karşı, itiraz ve iptal davası yolları mevcuttur. Başvuruda bulunan yabancı, bizzat veya avukatı aracılığıyla bu hukuki imkanlara başvurabilir. 

Turkuaz Kart Başvurusunun Reddine Karşı İtiraz ve İptal Davası

Turkuaz kart başvurusunun reddi halinde, idarenin bu kararına karşı itiraz ve iptal davası yollarına başvurulabilir. 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu m. 21/2 hükmü uyarınca, ret kararının yabancıya veya avukatına tebliğinden itibaren 30 gün içinde karara itiraz edilebilir. Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğüne yapılacak itirazın reddedilmesi halinde, idare mahkemesinde iptal davası açma imkanı da söz konusudur.

Başvurunun reddi halinde idare mahkemesinde iptal davası açma süresi ise 60 gündür. İdareye itiraz için verilen 30 gün içerisinde itirazda bulunulması halinde, bu süre duracaktır. Sonrasında itirazın reddedilmesi durumunda, ret kararının tebliğini izleyen günden itibaren 60 günün kalan kısmı dolana kadar idare mahkemesinde iptal davası açılabilir.

Örneğin; kart başvurusu reddedildikten sonraki 30 gün içerisinde, kişi 15. gün idareye itirazda bulunmuş olabilir. Bu durumda, itirazın reddedilmesini izleyen 45 gün içerisinde idare mahkemesinde iptal davası açılabilecektir.

Başvurunun reddine karşı yürütülmesi gereken itiraz ve iptal davası süreçleri, Kanun’la belirlenmiş birtakım usul işlemlerine ve sürelere tâbidir. Konu hakkında ayrıntılı bilgi ve sürecin işleyişi, “çalışma izni reddi” yazımızda detaylı şekilde açıklanmıştır.

Turkuaz Kartın İptali

Turkuaz kart, başvuruda bulunan yabancının talebi ile iptal edilebilir. Bunun yanında, ilgili Yönetmelik’te m. 22 kapsamında belirtilen hallerin ortaya çıkması durumunda yetkili makamlar tarafından iptal edilecektir. İptalin söz konusu olduğu durumlar, aşağıda lise halinde sıralanmıştır.

• Yabancının, kartın geçerlilik kazandığı tarihten itibaren 6 ay içinde Türkiye’ye gelmemesi ya da 2 yıldan uzun süre aralıksız yurt dışında kalması (mücbir sebeplerin ortaya çıkması hali hariç),
• Pasaportun veya pasaport yerine geçen belgenin geçerlilik süresinin uzatılmaması,
• Yabancının, kayıt dışı veya kanuna aykırı biçimde çalıştığının tespit edilmesi,
• Yabancının, en az 1 yıl boyunca aralıksız olarak çalışmadığının tespit edilmesi,
• Başvuru yaparken sunulan bilgi ve belgelerin yanıltıcı veya sahte olduğunun sonradan tespit edilmesi,
• İzleme raporları hazırlanırken, ilgili makam tarafından talep edilen bilgi ve belgelerin süresi içinde sunulmaması,
• İzleme raporlarına göre yabancı kişinin kart sahibi niteliklerini kaybettiğinin anlaşılması,
• Yabancının; Türkiye’ye girişine izin verilmeyecek, vize verilmeyecek veya sınır dışı etme kararı alınacak yabancılardan olduğunun İçişleri Bakanlığınca bildirilmesi,
• Yabancının Türkiye’de çalışmasının; kamu düzeni, güvenliği veya sağlığı açısından sakıncalı olduğunun ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından bildirilmesi hallerinde kart iptal edilecektir.

Kartın iptali, yukarıda yer alan durumlardan herhangi birinin ortaya çıkması halinde gündeme gelir. Bu durum, kartın geçerliliğini kaybetmesine ve sağladığı ikamet izni ile çalışma izni gibi imkanların son bulmasına sebep olacaktır.

Turkuaz Kartın İptaline Karşı İtiraz ve İptal Davası

Kartı iptal edilen kişiler, Türkiye’de kalmaya devam edebilmek için yetkili makama itirazda bulunma ve idare mahkemesinde iptal davası açma yollarına başvurabilir. Söz konusu itiraz ve iptal davası süreçleri, kart başvurusunun reddinde gündeme gelen ve yukarıda izah edilen itiraz ve dava süreçlerine tâbidir. Dolayısıyla; itiraz için 30 gün, iptal davası için ise 60 günü öngören prosedürün aynısı burada da geçerlidir.

Turkuaz Kart Sahibinin Hak ve Yükümlülükleri

Turkuaz kart sahiplerine sağlanan birçok hak ve yükümlülük mevcuttur. Konuyu düzenleyen Yönetmeliğin 19. maddesine ve UİG m. 11/4 hükmüne göre kart sahibi yabancı, süresiz çalışma izninin sağladığı haklardan yararlanacaktır. Yönetmelik hükmü çerçevesinde kart sahibi, hak ve yükümlülükler bakımından aşağıdaki hususlara tâbidir.

• Türkiye’de askerlik yapma yükümlülüğünden muaftır.
• Seçme ve seçilme, kamu görevlerine girme haklarından yararlanamaz. 
• Sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı olup bu hakların kullanımında ilgili mevzuattaki hükümlere tâbidir.
• Türkiye’nin taraf olduğu sözleşmeler saklı kalmak üzere, sosyal güvenlik mevzuatından kaynaklanan yükümlülüklere tâbidir.
• Bu kişilerin; Türkiye’deki ikamet, seyahat, çalışma, yatırım, ticari faaliyet, miras, taşınır ve taşınmaz iktisabı gibi konulara yönelik işlemleri, Türk vatandaşlarına uygulanmakta olan mevzuata göre yürütülür.

Burada özellikle son maddede belirtilen haklar bakımından özel bir kanunda vatandaş olma şartı aranmışsa kart sahibi bu imkandan faydalanamayacaktır.

Bunların yanında, kart sahibi yabancılara ve yakınlarına sağlanan en önemli haklardan bir tanesi de Türk vatandaşlığına geçiş hakkıdır. Kart sahibi ve yakınları, gerekli şartların sağlanması halinde Türk vatandaşlığını kazanabilmektedir. Buna ilişkin detaylı bilgilendirme, yukarıda yer almaktadır.

Turkuaz kart sahibi kişi süresiz çalışma iznine sahip olacağı için Türkiye’de çalışma izninin kapsamını ve özelliklerini içeren “çalışma izni” yazımıza göz atmanızda fayda vardır. İlgili yazıda, çalışma izninin tüm çeşitleri ve kapsamı izah edilmiştir.

Turkuaz Kart Sahibi Yakını Kartı Nasıl Alınır?

Turkuaz kart sahibi yakını kartı başvurusu, Genel Müdürlük tarafından belirlenen bilgi ve belgelerin sisteme girilmesi ile yapılır. Kart sahibinin yakınları kavramı, yabancının eşi ile ergin olmayan veya bağımlı olan çocuklarını ifade eder.

Turkuaz kart sahibi yakını kartı, ikamet izni yerine geçecektir. Turkuaz kart geçerli olduğu müddetçe, kart sahibi yakını kartı da geçerliliğini koruyacaktır. Turkuaz kartın iptali veya geçersizliği halinde, kart sahibinin yakınlarına verilen kart da Genel Müdürlükçe iptal edilecektir.

Turkuaz Kart Sahibinin Eş ve Çocukları İçin İkamet İzni

Turkuaz kart sahibi yakınlarının ikamet izni başvurusu, kart başvurusu ile aynı anda sistem (Yabancıların Çalışma İzinleri Otomasyonu) üzerinden yapılmalıdır. Eğer başvuru yurt dışından yapılacaksa fakat yabancının yakını hakkında gerekli bilgiler bulunmuyorsa sonradan başvuru yapılabilir. Bu süre, yabancıların Türkiye’ye girişinden itibaren vize sürelerini aşmamak koşuluyla en fazla 90 gündür.

Kart sahibi yakınları, başvurucu ile yakınlıklarını gösteren belgeleri de sisteme eklemelidir. Bu çerçevede yapılan başvuru neticesinde alınan ikamet izni, üst başlıkta belirtilen kart sahibi yakını kartı ile elde edilen ikamet imkanından farklılık arz etmektedir.

Kart sahibi yakını kartıyla alınan ikamet imkanı, turkuaz kartın geçerliliğini yitirmesiyle son bulacaktır. Fakat burada izah edilen ve kart başvurusuyla aynı anda başvurularak kazanılan ikamet izni, artık bağımsız bir ikamet izni niteliğinde olacak ve turkuaz kartın durumundan etkilenmeyecektir.

Burada başvuru usulüyle ilgili önem arz eden Yönetmelik Geçici Madde 1/2 hükmüne de göz atmakta fayda vardır. İlgili hüküm şu şekildedir:

“Bakanlık tarafından gerekli teknik altyapı tamamlanıncaya kadar Turkuaz Kart yakınına ikamet izni verilmesi işlemleri il göç idaresi müdürlükleri tarafından gerçekleştirilir.“

Turkuaz Kart Sahibi Yabancılar Türkiye’de Emekli Olabilir Mi?

Turkuaz Kart sahibi yabancılar, Yönetmeliğin m. 19/1-c hükmüne göre Türkiye’de emekli olabilir. Fakat yurt dışı borçlanması yapamayacakları gibi isteğe bağlı sigortalı da olamayacaklardır. Yani kart sahibi yabancının Türkiye’den emekli olabilmesi için Türkiye’de fiilen çalışmış olması gerekir.

Suriyeliler Turkuaz Kart Alabilir Mi?

Geçici koruma kapsamında Türkiye’de bulunan Suriyeliler, bu kartı turkuaz kart alamaz. 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu m. 11/6 hükmü uyarınca, geçici koruma kapsamındakiler için turkuaz kart hükümleri uygulama alanı bulmayacaktır. Fakat bu statüde olmayan Suriyeliler ve diğer yabancılar, gerekli şartları sağladığı takdirde bu karta sahip olabilecektir.

Sonuç

Turkuaz kart başvurusunda bulunurken gerekli şartları sağlamak oldukça önemlidir. Şartların sağlanmaması ya da sonradan ortadan kalkması halinde, kart başvurusunun reddi ya da kartın iptali gündeme gelmektedir. Bu itibarla, yapılan başvuruların ve sürdürülmesi gereken prosedürün bir yabancılar avukatı danışmanlığında gerçekleştirilmesi oldukça önemlidir.