Soyadı Değişikliği Davası

Soyadı değişikliği davası, haklı bir sebebin varlığı halinde soyadını değiştirmek isteyen kişilerin başvurduğu hukuki bir imkandır. Bu kapsamda kişiler, soyadlarının gülünç ve alay konusu olması, telaffuzunun zor olması, soyadının benimsenmemesi veya ailevi nedenler gibi pek çok sebepten ötürü bu davayı açabilirler. 

Soyadı Değişikliği Nasıl Yapılır? 

Soyadı değişikliği, nüfus kaydının değiştirilmesi veya düzeltilmesi istemiyle asliye hukuk mahkemelerinde dava açılması yoluyla yapılır. Soyadı değişikliğinin yapılması için dava açmak dışında başka bir yol bulunmamaktadır. 

E-Devlet Soyadı Değişikliği

E-devlet soyadı değişikliği uygulaması, 24 Aralık 2022 tarihi itibariyle sona ermiştir. Bu tarihten itibaren e-devlet üzerinden soyadı değişikliği yapılması mümkün değildir. Dolayısıyla soyadını değiştirmek isteyenler, ancak asliye hukuk mahkemelerinde dava açarak soyadlarını değiştirebilir. 

E-devlet üzerinden soyadı değişikliği yapılması, sadece kimlik bilgilerinde hatalı veya eksik olarak tescil edilen kısımlar olması halinde mümkündür. Bir başka deyişle e-devlet soyadı değişikliği, nüfus kayıtlarına yapılan tescil işleminin dayanak belgelerinde (kimlik belgesi vs.) var olan bilgilerle nüfus kütüğündeki bilgilerin uyuşmaması halinde mümkündür. 

Dava Açarak Soyadı Değiştirme

Dava açarak soyadı değiştirme, TMK m.27 gereğince soyadının değiştirilmesi için haklı bir sebebin bulunması halinde asliye hukuk mahkemesine başvurularak yapılır. Bu kapsamda, soyadında hatalı tescile dayanan maddi bir hata bulunması durumları hariç diğer bütün hallerde, yalnızca dava açarak soyadı değiştirilebilir.

Dava açarak soyadının değiştirilmesi için aranan haklı neden, sınırlı sayıda belirlenmemiş olup somut olayın özelliklerine göre değerlendirilir.

Kişiler açacağı davada hangi nedenlerle soyadını değiştirmek istediğini gerekçeleriyle belirtmelidir. Dava açarak soyadı değiştirmek için haklı neden sayılabilecek bazı haller, aşağıda liste halinde verilmiştir. 

• Soyadı kanununa aykırı soyadına sahip olmak,
• Soyadının gülünç ve alay konusu olması,
• Soyadında düzeltme işareti kullanılmamasından kaynaklanan anlam değişikliği bulunması,
• Soyadının genel ahlaka uygun olmaması,
• Soyadının telaffuzunun zor olması,
• Soyadının benimsenmemesi,
• Soyadının değiştirilmesi için haklı neden sayılabilecek ailevi nedenlerin bulunması,
• Soyadının din değiştirme nedeniyle istenmesi,
• Soyadının vatandaşlık değiştirme nedeniyle istenilmesi halleri, haklı neden olarak değerlendirilebilecek hususlardan bazılarıdır. 

DİKKAT: Yukarıda belirtilen hususlar, haklı neden sayılabilecek durumlara birer örnektir. Dolayısıyla soyadının değiştirilmesi için gereken haklı nedenler, sayılanlarla sınırlı değildir. Somut durumda haklı neden teşkil edebilecek her türlü durum, açılacak davada gerekçe olarak ileri sürülebilir. 

Soyadı Değişikliği Davası Süreci

Soyadı değişikliği davası süreci, dilekçenin hazırlanması ve asliye hukuk mahkemesinde dava açılması ile başlar. Sonrasında, duruşma günü bildirilerek davetiye davacıya veya avukatına tebliğ edilir. 

Hakim, yapacağı inceleme neticesinde soyadı değişiklik talebinin haklı nitelikte olup olmadığını değerlendirir. Soyadı değişikliği için sunulan gerekçelerin haklı bulunması halinde, mahkeme talebi kabul edecektir.

Neticede mahkemenin isim değişikliğine ilişkin vermiş olduğu karar, Basın İlan Kurumuna gönderilir ve gazetede ilanı gerçekleştirilir. İlan sonrasında mahkeme kararı, nüfus müdürlüğüne gönderilir. Nüfus müdürlüğü tarafından değiştirilen isim, nüfus kütüğüne kaydedilir.

Soyadı Değişikliği Davasında Haklı Neden ve İspatı

Soyadı değişikliği davasında haklı nedenler, kanunda sayılmamıştır. Dolayısıyla, kişilerin yaşamı üzerinde etkisini gösteren her türlü gerekçe ile soyadı değişikliği talep edilebilir. Ancak hakimin soyadı değişikliğine karar verebilmesi için ileri sürülen gerekçelerin haklı nitelikte olması gerekir.

Soyadı değişikliği davasında kişinin sunacağı nedenler; davacının kişiliği, sosyal statüsü, aile ilişkileri de göz önünde bulundurularak hakim tarafından değerlendirilir. (İstanbul BAM, 1. HD., E. 2018/1789 K. 2019/55 T. 10.1.2019)

Soyadı değişikliği davasında haklı neden ispatı; davacının dava dilekçesinde dayandığı nedenler ile tarafların göstereceği delillerin toplanması, tanıkların dinlenilmesi, yaşamı hakkında belirtilen hususların doğruluğunun tespiti ve gerekirse kolluk araştırması yapılması ile mümkündür. (Gaziantep BAM, 1. HD., E. 2019/222 K. 2020/520 T. 15.6.2020), (Y.8. HD., E. 2017/1156 K. 2017/3268 T. 9.3.2017.) 

Yargıtay’a göre, adın-soyadın yetersizliği, elverişsizliği, karışıklığa yol açması, kötü, gülünç, incitici, küçük düşürücü bir anlam taşıması, alay ve utanç konusu olması ya da bazı yeni durumlarla oluşan bir zorunluluk bulunması gibi nedenler, adın-soyadın değiştirilmesi için haklı neden olarak kabul edilmektedir. (Yargıtay, H.G.K, 2000/18-127 E., 2000/154 K., 1.3.2000 T.)

DİKKAT: Davacının adını değiştirme talebi haklı nedene dayanıyor ancak bu kişinin sabıka kaydı bulunuyor olabilir. Bu durumda kişinin sabıka kaydının olması tek başına davanın reddine sebep olmayacaktır. (Y.8. HD., E. 2017/7280 K. 2018/2786 T. 27.2.2018)

Soyadının Gülünç ve Alay Konusu Olması Nedeniyle Soyadı Değiştirme

Soyadının gülünç ve alay konusu olması nedeniyle soyadı değiştirme, uygulamada sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Yargıtaya göre de soyadının gülünç-incitici-küçük düşürücü bir anlam taşıması, alay ve utanç konusu olması, değişiklik yapmak için haklı neden olarak kabul edilmiştir. (Y., H.G.K, 2000/18-127 E., 2000/154 K., 1.3.2000 T.)

Soyadının gülünç ve alay konusu olmasına örnek olarak, soyadında “Yalak”, “Sıçan”, “Deli”, “Top” gibi ifadelerin bulunması gösterilmektedir. Ayrıca Yargıtaya göre, “Boşgezen”, “Danayiyen” gibi ifadelerin de gülünç ve alay konusu soyadı olarak kabul edildiği görülmektedir.  (Y. 17. Hukuk Dairesi 2013/16007 E. , 2013/13739 K.)

Telaffuzun Zor Olması Nedeniyle Soyadı Değiştirme

Telaffuzun zor olması nedeniyle soyadı değiştirme, telaffuz zorluğunun kişinin yaşamına etkisinin ispat edilmesi durumunda mümkündür. Telaffuzun zor olması nedeniyle soyadı değiştirilmesi isteminin, Yargıtay tarafından belirli durumlarda haklı neden olarak kabul edildiği görülmektedir.

Kişinin soyadının telaffuzunun zor olması, normalden uzun olması veya halk arasında kullanılmaması halleri, haklı neden olarak sayılmış ve soyadı değiştirme istemi haklı bulunmuştur. (Y. 18. Hukuk Dairesi 2014/15286 E., 2015/4508 K.)

Soyadının Benimsenmemesi Nedeniyle Soyadı Değiştirme

Soyadının benimsenmemesi nedeniyle soyadı değiştirme, haklı gerekçelerin ispat edilmesi durumunda mümkündür. Uygulamada, gerek Yargıtayın gerekse İstinaf mahkemelerinin verdiği kararlarda, adın ve soyadın niteliği gereği, taşıyan kişi tarafından benimsendiği takdirde anlam taşıyacağı ifade edilmiştir.

Dolayısıyla, soyadını benimsemeyen veya sosyal çevresinde soyadı benimsenmeyen kişinin bu davayı açarak soyadını değiştirmesi mümkündür Bu durumda davacının tercih ve arzusu, sunulan deliller ve gerekçeler ışığında değerlendirilir. (İstanbul BAM, 1. HD., E. 2018/1789 K. 2019/55 T. 10.1.2019) 

Ailevi Nedenlerden Dolayı Soyadı Değiştirme

Ailevi nedenlerden dolayı soyadı değiştirme, haklı gerekçelerin ispat edilmesi durumunda mümkündür. Ailevi nedenlerden dolayı soyadı değiştirme davasına konu olaylarda, aynı soyadını taşıyan akrabalar arası geçimsizlik olması, aynı soyadını taşıyan birinci derecede akrabanın hayat kadını olması, akrabanın evli olmasına rağmen evli bir erkekle evlenerek kaçması gibi sebepler öne sürülmüştür. 

Ailevi nedenlerden dolayı soyadı değiştirme davasında verilen kararda ise kişinin esnaf ve vergi mükellefi olduğundan çevresinde bu soyadı ile tanınmak istememesi haklı neden olarak sayılmıştır. (Gaziantep BAM, 1. HD., E. 2017/30 K. 2017/34 T. 11.1.2017)

Boşanma Sebebiyle Soyadı Değiştirme

Boşanma sebebiyle soyadı değiştirme davası açılması, haklı gerekçelerin ispat edilmesi durumunda mümkündür. Zira bu durumda, açılacak dava nesep davası değil nüfus kaydının düzeltilmesi davasıdır. 

Yargıtay önüne gelen uyuşmazlıkta, davacının boşandığı, boşanmadan sonra çocukların yaşlarının küçük olması nedeniyle eşinin soy ismini kullanmaya devam ettiği, şu an ise eski eşinin soyadını kullanmakta herhangi bir menfaati kalmadığı gerekçelerini haklı kabul etmiştir. (Yargıtay 20. HD., E. 2019/3257 K. 2019/4853 T. 17.9.2019)

Din Değiştirme Nedeniyle Soyadı Değiştirme 

Din değiştirme nedeniyle soyadının değiştirilmesi, haklı gerekçelerin ispat edilmesi durumunda mümkündür. Ancak bu durumda, kişinin din değiştirmesinin soyadın üzerinde etkili olduğu ispatlanmalıdır.

Yargıtayın bir kararına göre, kişinin Yahudilik dinini tercih etmesi nedeniyle yurt dışında iş kurabilmesi ve evlilik yapabilmesi Yahudilik kurallarına göre olacağından, adının/soyadının değiştirilmesi mümkündür. Ancak söz konusu gerekçenin delillerle ispatlanması ve talep edilen soyadının Türk dilinden alınması ve içerisinde yabancı ırk ve millet isimlerinin bulunmaması gerekir. (Y.H.G.K, 10/07/2013 T. 2013/18-122 E., 2013/1059 K.)

Vatandaşlık Değiştirme Nedeniyle Soyadı Değiştirme

Vatandaşlık değiştirme nedeniyle soyadının değiştirilmesi, haklı gerekçelerin ispat edilmesi durumunda mümkündür. Ancak bu durumda, kişinin vatandaşlık değiştirmesinin soyadı üzerinde etkili olduğu haklı gerekçelerle ispatlanmalıdır.

Vatandaşlık değiştirme nedeniyle soyadının değiştirilmesi için haklı gerekçelerin ispat edilmesi ve yeni soyadının ilgili mevzuat gereğince, yabancı ırk ve millet isimleri taşımaması ve soyadının Türk dilinden alınması gerekir. (Yargıtay 18. Hukuk Dairesi E. 2013/21051 K. 2014/2756 T. 20.02.2014)

Vatandaşlık değiştirme nedeniyle soyadının değiştirilmesi davasına konu bir olayda, davacının İsviçre vatandaşı ile evlendiği ve “X” soyadını kullandığı, Türkiye ve İsviçre’de farklı soyadlar kullanmasının sorun olduğu ileri sürülmüş, mahkeme ise haklı sebep olması halinde kişinin Türk soyadı alabileceğini ancak yabancı soyadı alamayacağını ifade etmiştir. (İstanbul BAM, 2. HD., E. 2018/2239 K. 2019/550 T. 9.4.2019.)

Diğer Nedenler

Soyadı değiştirme davası açabilmek için aranan haklı sebepler, yazıda belirtilenlerden ibaret değildir. Kişinin yaşamını olumsuz etkileyen ve kanıtlanan her durum, haklı gerekçe olarak nitelendirilebilir. 

Kişinin soyadının yaşadığı bölgede yaygın olması ve pek çok karışıklığa sebebiyet vermesi, haklı neden olarak kabul edilebilir. Ancak bu durumda, söz konusu gerekçenin tanıklar ve kolluk birimlerince ispatlanması gerekir. (Diyarbakır BAM, 1. HD., E. 2019/33 K. 2019/27 T. 4.12.2019.)

Soyadı değiştirme talebinde haklı gerekçelerin tanık beyanları ve sosyal medya paylaşımları gibi çeşitli delillerle desteklenmesi gerekir. Bu noktada, uzman aile hukuku avukatına danışarak sürecin nasıl yürütülmesi ve gerekçelerin hukuki zeminde nasıl ileri sürülmesi gerektiği konusunda bilgi alınabilir.

Soyadı Değişikliği Davasının Tarafları

Soyadı değişikliği davasında davacı taraf, soyadını değiştirmek isteyen kişidir. Davalı taraf ise ilgili nüfus idaresidir. Dava dilekçesinde, dava taraflarının doğru şekilde belirtilmesi son derece önemlidir. 

Soyadı Değişikliği Davası Görevli ve Yetkili Mahkeme

Soyadı değişikliği davasında görevli ve yetkili mahkeme, kişinin yerleşim yerinin bulunduğu yerdeki asliye hukuk mahkemeleridir. Yerleşim yerinden kasıt, kişinin resmi ikamet adresidir.

5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu m.36/1 hükmünde, davanın açılacağı mahkeme belirtilmiştir.

“Nüfus kayıtlarına ilişkin düzeltme davaları…yerleşim yeri adresinin bulunduğu yerdeki görevli asliye hukuk mahkemesinde açılır.”

Kararın Kesinleşmesi ve Gazete İlanı

Mahkemenin isim değişikliğine ilişkin vermiş olduğu karar, Basın İlan Kurumuna gönderilir ve gazetede ilanı gerçekleştirilir. İlan sonrasında ise mahkeme kararı nüfus müdürlüğüne gönderilir. İlgili nüfus müdürlüğü, değiştirilen soyadı nüfus kütüğüne kaydeder.

Soyadı Değişikliği Davasında İstinaf ve Yargıtay Süreci

Soyadı değişikliği davasında istinaf yoluna başvuru mümkündür. Soyadı değişikliği talep eden taraf yahut nüfus müdürlüğü, kararın tebliğinden itibaren 2 hafta içinde istinaf yoluna başvurabilir. İstinaf dilekçesi, kararı veren mahkemeye verilir. Dosyayı inceleyecek olan istinaf mercii ise bölge adliye mahkemesidir.

Soyadı değişikliği davası açısından temyiz incelemesinin talep edilmesi mümkün değildir. Dolayısıyla, bölge adliye mahkemesinin verdiği karar kesin olup bu karara karşı Yargıtaya temyiz başvurusu yapılamaz.

Soyadı Değişikliği Davası Ne Kadar Sürer? 

Soyadı değişikliği davası yaklaşık 6 ay sürer.

Bu süre, mahkemelerin yoğunluğuna ve usuli işlemlerin sağlıklı şekilde yapılıp yapılmamasına göre değişebilmektedir. Değişiklik isteminin haklı olarak değerlendirilebilmesi, hukuki gerekçelendirmenin doğru şekilde yapılmasıyla mümkündür. Buna dikkat edildiği takdirde, genellikle ilk celsede karar alındığı görülmektedir.

Soyadı Değiştirme Halinde Eş ve Çocukların Durumu

Soyadı değiştirme halinde, soyadını değiştiren erkeğin eşinin ve varsa henüz ergin olmayan çocuklarının da soyadı, nüfus kütüğünde değiştirilir. Eğer çocuk erginse soyadının değişmesi için dava açılması gerekir. Soyadı değişikliği yapan kişi kadınsa ve evlilik dışı olup ergin olmayan çocuğu mevcutsa çocuğun da soyadı değişir.

Soyadı Değişikliği Sonrası Yapılacak İşlemler

Soyadı değişikliği sonrasında; kimlik kartı, sürücü ehliyeti gibi resmi kartların/belgelerin yenilenmesi gerekir. Ayrıca, mahkeme yazı işleri müdürleri tarafından gönderilen iki örnek kayıt düzeltme kararı, aile kütüğüne işlenir.

Soyisim Değişikliği Davası Avukat Vekaletnamesi

Soyisim değişikliği davası avukat vekaletnamesinde, avukatın özel olarak yetkilendirilmiş olması gerekir. Soyadı değiştirme hakkı kişiye sıkı sıkıya bağlı bir hak olduğu için bu değişikliğin talep edilebilmesi, avukatın vekaletnamede bu konuda özel olarak yetkilendirilmiş olmasına bağlıdır.

Avukatsız Soyisim Değiştirme Davası

Avukatsız soyisim değiştirme davası açılabilir. Zira mevzuatta, kişilerin soyadını değiştirme hakkını kullanması için vekille temsil edilme zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak soyadının değiştirilmesi için sunulacak gerekçelerin, yalnızca kişisel sebepler olmaması ve hukuken haklı gerekçe olarak nitelendirilmesi gerekir. Dolayısıyla gerekçelerin, hukuki dayanağı tespit edilerek ileri sürülmesi son derece önemlidir. 

Soyadı Değişikliği Davası Dilekçe Örneği

Soyadı değişikliği davası dilekçesi örneği, zorunlu unsurları içerir şekilde ve doğru biçimde hazırlanmalıdır. Konu ile ilgili dava dilekçesinde yer alması gereken hususlar ve dikkat edilmesi gerekenler, “soyadı değişikliği davası dilekçe örneği” yazımızda yer almaktadır. 

Sonuç

Soyadı değişikliğine ilişkin dava dilekçesinde, değişiklik talebinin hukuki argümanlara dayandırılması ve delillendirilmesi son derece önemlidir. Buna dikkat edilmediği takdirde, soyadı değiştirme talebi reddedileceği gibi çeşitli masraflar da gündeme gelebilir. Dolayısıyla, uzman aile hukuku avukatına danışarak adım atmakta fayda vardır.