Yabancıların Türkiye’de Şirket Kurması

Yabancıların Türkiye’de şirket kurması, Türk hukuku ve uluslararası anlaşmalar çerçevesinde gerekli bilgi ve belgelerle başvuru yapılmasıyla mümkündür. Bu kapsamda yabancıların Türkiye’de şirket kurması, Türkiye piyasasında etkin şekilde yer almak ve şirketin faaliyetleri için hukuki zeminin sağlanması amacına hizmet etmektedir. Nitekim, yabancıların Türkiye’de şirket kurması için çeşitli avantajların ve teşviklerin de bulunduğu görülür.

Yabancı Ortaklı Şirket Kuruluşu Nasıl Yapılır?

Yabancı ortaklı şirket kuruluşu, MERSİS sistemi üzerinden kayıt oluşturularak başvuru yapılması ve sonrasında Türkiye’de şirket kuruluş işlemlerinin tamamlanması amacıyla gerekli belgelerin ilgili ticaret sicili müdürlüğüne sunulması ile yapılır. 

Yabancı ortaklı şirket kuruluşu işlemleri elektronik ortamda Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS) üzerinden gerçekleştirilir. Bu kapsamda yabancı ortaklı şirket kuruluşu aşağıda kronolojik biçimde ve liste halinde verilmiştir.

• Şirket kuruluş süreci MERSİS’in internet adresi https://mersis.gtb. gov.tr/ üzerinden ücretsiz üyelik oluşturarak başlatılacaktır.
• Yabancıların öncelikle vergi dairesinden vergi numarası almaları ve ticaret sicili müdürlüğüne başvurarak kendilerini MERSİS’e kaydettirmeleri gerekir
• Akabinde, MERSİS’te şirket sözleşmesi hazırlanırken Türk vatandaşları kimlik numaraları ile yabancılar ise pasaport numaraları ile ortak veya yetkili olarak eklenebilmektedir. 
• Şirket sözleşmesinin MERSİS üzerinden hazırlanmasıyla birlikte, şirketin potansiyel vergi numarası da MERSİS tarafından otomatik olarak atanır. 
• Şirket kurucuları sözleşmeyi imzalar ve bu imzaların gerçekten onlara ait olup olmadığı yetkili bir makam tarafından tasdik edilir. Bu işlem için kurucuların ya da yetkili temsilcilerinin ilgili kuruluşa gitmeleri gerekmektedir.
• Yetkili makam tarafından yapılacak tasdik işlemi; limited şirketlerde ve kooperatiflerde bu işlem şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki ticaret sicili müdürlüğünde gerçekleştirilir. 
• Diğer şirketler açısından ise şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki ticaret sicili müdürlüğüne veya herhangi bir notere başvurulması mümkündür.
• Herhangi bir ticaret sicili müdürlüğüne başvurularak, şirketi temsile yetkili kılınan kişilerin şirket unvanı altında atacakları imzalarının yetkili makam tarafından onaylanması ve imza beyanlarının hazırlanması gerekmektedir.
• Şirket sermayesinin %0,04’ünün “Rekabet Kurumu Payı” olarak, bu kurumun banka hesabına yatırılması gerekmektedir. Ayrıca anonim şirketlerde nakdi olarak taahhüt edilen payların en az %25’inin, şirketin tescilinden önce şirket adına açılmış bir banka hesabına yatırılması gerekmektedir.
• Son olarak ise tescil işlemi için Ticaret Sicili Müdürlüğüne başvurulması gerekir. Kurucuların ilgili belgelerle beraber sicil müdürlüğüne başvurusu üzerine ticaret sicili müdürlüğü tescil işlemini tamamlar. Ayrıca anonim ve limited şirketler ile kooperatifin kuruluşunda, bunların tutacağı ticari defterler ticaret sicili müdürlüğünce tasdik edilerek, tescili takiben ilgilisine verilir.
• Ticaret sicil müdürlüğüne tescil başvurusu yazılı şekilde ya da elektronik ortamda yapılmaktadır (Ticaret Sicili Yön. m. 23/1). Tescil edilen ticari işletmeler ile ticaret şirketleri ve bunların şubelerine, tescilleri ile birlikte Merkezi Sicil Kayıt Sistemi numarası verilir.

Yabancıların Türkiye’de şirket kurması hususunda yapılacak tescil başvurusu için dikkat edilmesi gereken birtakım hususlar mevcuttur. Bu noktada tescil işleminin aşağıda liste halinde belirtilen usulde yapılması gerekmektedir.

• Müdürlüğü tescil başvurusu yazılı şekilde veya elektronik ortamda yapılır.
• Dilekçede istem açıkça belirtilir ve tescil edilecek olgular gösterilir. Dilekçeye doğrulayıcı belgelerin asılları ya da onaylı örnekleri eklenir. Belgeler, hukuki gereklere uygun şekilde onaylanarak imzalanır. (Onaylı örnekler elektronik ortamda da hazırlanabilir.)
• Başvurunun elektronik ortamda yapılması halinde dilekçe ve belgeler güvenli elektronik imza ile imzalanır.
• Dilekçe tescil isteminde bulunmaya yetkili kişi veya kişilerce imzalanır.
• Dilekçe sahibi kimliğini ispat etmek zorundadır. Dilekçedeki imza, noterlikçe onaylanmış̧ veya güvenli elektronik imza ile imzalanmışsa, ayrıca kimliğin ispatlanmasına gerek yoktur. Müdür, noter tarafından onaylanmamış̧ veya güvenli elektronik imza ile imzalanmamış̧ dilekçelerde imza bakımından her türlü karşılaştırmayı yapar, ilgilinin sicil dosyasında istemde bulunan kişinin daha önceden verdiği onaylı imza beyannamesi varsa bununla karşılaştırır, gerek gördüğü takdirde dilekçe altındaki imzanın noterlikçe tasdik edilmesini ister.

Belirtilen usul takip edilerek kurulacak olan şirketler, Türkiye’de kurulan şirketlerin ortaklarının kim olduğuna bakılmaksızın Türk şirketi olarak kabul edilmektedir. Dolayısıyla, şirket ortaklarıdan Türk vatandaşlığına sahip olanların bulunması durumu, doğrudan yabancı yatırımcının şirket kurma işlemi için herhangi bir sorun yaratmayacaktır.

Yukarıda belirtilen hususlar, yabancıların Türkiye’de şirket kurması için gerekli olan temel işlemlerdir. Buna karşın, yabancı ortaklı şirket kuruluş işlemleri için gerekli belge ve işlemler, esasen hangi tür şirket kurulacağına bağlı olarak değişmektedir.

Ayrıca, her ne kadar yabancı kişilerin TTK’da bulunan her şirket türünü kurabilecekleri ifade edilse de, uygulamada limited şirket ve anonim şirket türleri dışında doğrudan yabancı yatırım yapılması ile genellikle karşılaşılmamaktadır. Yani yabancıların Türkiye’de şirket kurması işlemleri genellikle anonim veya limited şirket şeklinde yapılır.

Bu durum yabancıların Türkiye’de şirket kurması işlemleri sonrasında anonim veya limited şirketler dışında, diğer şirket türlerinde kişilerin sorumluluklarının daha ağır olmasından kaynaklanmaktadır. Bu kapsamda yazının devamında yabancı ortaklı anonim şirket ve yabancı ortaklı limited şirket kuruluşu için gerekli belgeler ve önemli noktalar hakkında bilgilere yer verilmiştir. 

Yabancı Ortaklı Şirket Kurulması İzne Tabi Olan Şirket Türleri

4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanununda, yabancı kişilerin Türk Ticaret Kanununda bulunan her şirket türünü kurabilecekleri ifade edilmiştir. Buna karşın, yabancı ortaklı şirket kurulacaksa, tüm gerekli süreçlerin yanında bazı şirket türlerinde Ticaret Bakanlığından izin alınması gerekmektedir. Bu kapsamda yabancı ortaklı şirket kurulması izne tabi olan şirket türleri şunlardır:

• Bankalar, 
• Finansal kiralama şirketleri, 
• Faktoring şirketleri,
• Tüketici finansmanı ve kart hizmetleri şirketleri, varlık yönetim şirketleri, sigorta şirketleri, 
• Anonim şirket şeklinde kurulan holdingler, 
• Döviz büfesi işleten şirketler, 
• Umumi mağazacılıkla uğraşan şirketler, 
• Tarım ürünleri lisanslı depoculuk şirketleri, 
• Ürün ihtisas borsası şirketleri,
• Bağımsız denetim şirketleri, 
• Gözetim şirketleri, 
• Teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketleri,
•  6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’na tâbi şirketler,
• Serbest bölge kurucusu ve işleticisi şirketlerin kuruluşları, Ticaret Bakanlığı’nın iznine tâbidir.

Yukarıda belirtilen şirket türleri dışında yabancıların Türkiye’de şirket kurması için TTK’da bulunan şirket türleri için Ticaret Bakanlığından izin alması gerekmemektedir. Ayrıca, belirtmek gerekir ki, yukarıda belirtilen izin kapsamı dışında kalan şirket türleri için yabancı gerçek ve tüzel kişilerin Türkiye’de şirket kurması, yerli yatırımcılarla aynı kurallara tabidir.

Yabancı Ortaklı Anonim Şirket Kuruluşu Nasıl Yapılır?

Yabancı ortaklı anonim şirket kuruluşu, TTK m. 335 ve devamında yer alan hükümlere göre, kurucuların kanuna uygun olarak düzenlenmiş bulunan esas sözleşmede, anonim şirket kurma iradelerini açıklamalarıyla kurulmaktadır. Esas sözleşme muhtevasında kurucuların; sermayenin tamamını ödemeyi şartsız taahhüt etmeleri, imzalarının noterce onaylanması veya ticaret sicili müdürü yahut yardımcısı huzurunda imzalanması gerekmektedir.

Türk Ticaret Kanunu m.354 uyarınca, anonim şirket esas sözleşmesinin tamamı şirketin kuruluşunu izleyen 30 içerisinde şirketin merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilân edilecektir. Bununla birlikte, yapılacak olan tescil işlemi ile birlikte şirketin tüzel kişiliğini kazandığı bilinmelidir. 

Yabancı Ortaklı Limited Şirket Kuruluşu Nasıl Yapılır?

Yabancı ortaklı limited şirket kuruluşu, bir veya daha çok gerçek veya tüzel kişi tarafından bir ticaret unvanı altında; Limited şirket sözleşmesinin yazılı şekilde yapılması ve kurucular tarafından ticaret sicili müdürlüğünce yetkilendirilmiş personelin huzurunda imzalanması ile kurulur. 

Türk Ticaret Kanunu m. 573 uyarınca; bir şirketin, limited şirket vasfını haiz olabilmesi için esas sermayesi belirli olarak ve bu sermaye esas sermaye paylarının toplamından oluşması gerekmektedir. Ayrıca, ortaklar şirket borçlarından sorumlu olmayıp, sadece taahhüt ettikleri esas sermaye paylarını ödemekle ve şirket sözleşmesinde öngörülen ek ödeme ve yan edim yükümlülüklerini yerine getirmekle yükümlülerdir. 

Limited şirket sözleşmesinde aşağıda liste halinde verilen kayıtların açıkça yer alması gereklidir:

• Şirketin ticaret unvanı ve merkezinin bulunduğu yer,
• Esaslı noktaları belirtilmiş ve tanımlanmış bir şekilde, şirketin işletme konusu,
• Esas sermayenin itibarî tutarı, esas sermaye paylarının sayısı, itibari değerleri, varsa imtiyazlar, esas sermaye paylarının grupları,
• Müdürlerin adları, soyadları, unvanları, vatandaşlıkları,
• Şirket tarafından yapılacak ilanların şekli.

Yukarıda sayılan hususların yanında, kişiler kanuna aykırı olmamak şartıyla şirket sözleşmesine istedikleri başkaca kayıtları da koyabileceklerdir.  

Yabancıların Türkiye’de Şirket Kurması İçin Gerekli Belgeler

Yabancıların Türkiye’de şirket kurması için gerekli belgeler kurulacak şirket türüne göre değişkenlik göstermektedir. Bu kapsamda ülkemizde kurulan yabancı yatırımlı şirketlerin genellikle anonim veya limited şirket vasfını haiz olması sebebiyle aşağıda bu şirketler için gerekli olan belgeler incelenmiştir.

Yabancı Ortaklı Anonim Şirket Kuruluşu İçin Gerekli Belgeler

Yabancı ortaklı anonim şirket kuruluşu için gerekli belgeler şunlardır: 

• Kurucuların imzaları tasdik edilmiş esas sözleşme, 
• Nakdi olarak taahhüt edilen sermayenin en az %25’inin bankaya yatırıldığını gösterir belge,
• Rekabet Kurumu payının ödendiğini gösterir ödeme belgesi,
• Varsa, konulan ayni sermaye ile kuruluş sırasında devralınacak işletmeler ve ayni varlıkların değerinin tespitine ilişkin mahkemece atanan bilirkişi tarafından hazırlanmış değerleme raporları,
• Ayni sermaye konulmuşsa, konulan ayni sermaye üzerinde herhangi bir sınırlamanın olmadığına dair ilgili sicilden alınacak yazı,
• Ayni sermaye konulmuşsa, ayni sermaye olarak konulan taşınmazın, fikri mülkiyet haklarının ve diğer değerlerin kayıtlı bulundukları sicillere şerh verildiğini gösteren belge,
• Varsa, ayni varlıkların ve işletmenin devir alınmasına ilişkin olanlar da dahil olmak üzere, kurulmakta olan şirket ile kurucular ve diğer kişilerle yapılan ve kuruluşla ilgili olan sözleşmeler,
• Kuruluşu Bakanlık veya diğer resmi kurumların iznine veya uygun görüşüne tabi olan şirketler için bu izin veya uygun görüş yazısı,
• Varsa, pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyelerinin bu görevi kabul ettiklerine ilişkin yazılı beyanları,
• Yönetim kurulunda bir tüzel kişinin bulunması halinde, tüzel kişi ile birlikte tüzel kişi adına, tüzel kişi tarafından belirlenen bir gerçek kişinin adı ve soyadı ve belirlemeye ilişkin yetkili organ kararının noter onaylı örneği,
• Şirketi temsil ve ilzama yetkili kılınan kişilerin imza beyannameleri gerekmektedir. 

Yukarıda belirtilen belgelere ek olarak kurucu ortağı yabancı gerçek kişi olan anonim şirket kuruluşunda, yabancı yatırımcı sayılan gerçek kişilerden, tercüme edilmiş noter onaylı pasaport sureti ve potansiyel vergi numarası dökümü de istenecektir.

Bununla birlikte, şirketin tescili için talep edilen belgelerden yabancı bir hukuka tâbi olarak yabancı bir ülkede düzenlenmiş belgelerin, Türk konsolosluğundan veya Yabancı Resmî Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerine göre tasdik ettirilmesi ve noter onaylı Türkçe çevirisi ile birlikte ticaret sicili müdürlüğüne verilmesi gerekmektedir. (Ticaret Sicili Yön. m. 32/2)

Yabancı Ortaklı Limited Şirket Kuruluşu İçin Gerekli Belgeler

Yabancı ortaklı limited şirket kuruluşu için gerekli belgeler şunlardır:

• İlgili yerleri doldurulan ve yetkili kişiler tarafından imzalanan 3 nüsha kuruluş bildirim formu (Kurucular arasında yabancı ortak bulunması durumunda 4 nüsha hazırlanmalıdır).
• Müdürlerin şirket unvanı altında 2 nüsha imza beyannameleri.
• Sermayenin onbinde dördünün Rekabet Kurumu payı olarak kurumun banka hesabına yatırıldığına dair dekont
• Oda kayıt beyannamesi (yetkililerce imzalanmalı ve ortakların fotoğraflarını taşımalıdır).
• Ayni sermaye ve davranılacak işletme bulunması halinde, bu sermayenin ve işletmenin değerinin tespit edildiği bilirkişi raporu ile birlikte bilirkişilerin atama yazılarının aslı veya onaylı suretleri.
• Kurucular tarafından kuruluşa ilişkin imzalanmış beyan.
• Şirket müdür veya müdürlerinin görevi kabul ettiklerine dair beyanlarını gösteren belge.
• Müdür olarak tüzel kişinin seçilmesi halinde, tüzel kişiyi temsil edecek gerçek kişinin adı, soyadı ve belirlemeye dair yetkili organ kararının noter onaylı örneği.
• Şirket bağımsız denetime tabi ise; bağımsız denetçinin şirket sözleşmesi ile seçilmesi halinde şirkete bağımlı olmadığını gösteren denetçi beyanı.
• Konulan ayni sermaye üzerinde herhangi bir sınırlama bulunmadığına dair ilgili sicilden alınmış yazı.
• Ayni sermaye konulan taşınmaz, fikri mülkiyet hakları ve sair değerlerin kayıtlı oldukları sicillere şerh düşüldüğüne ilişkin belge.
• Şirket kuruluşuna ilişkin kurucular ve diğer kişilerle yapılmış olan sözleşmeler.
• Yabancı uyruklu ortak bulunması durumunda, tercüme edilmiş noter onaylı pasaport sureti, vergi dairesinden alınmış vergi numarası veya yabancılara özgü kimlik numaralarını gösteren belge ile Türkiye’de ikamet ediyorsa noter onaylı ikamet tezkeresi.
• Müdürün ortaklar haricinde atanan yabancı tüzel kişi olması durumunda, tüzel kişinin güncel sicil kayıtlarını gösterir belge.
• Reşit olmayan şirket ortağının anne ve babasının veya bunlardan birinin şirkete ortak olması durumunda reşit olmayan ortak için mahkemeden alınan “kayyum atama kararı.”
• Kurulan şirketin gümrük müşavirliği şirketi olması durumunda; ortakların ve varsa dışarıdan atanan gümrük işlemlerinde yetkili müdürlerin noter onaylı gümrük müşaviri izin belgesi ya da gümrük müşaviri yardımcı izin belgesi.
• Kurulan şirketin kurucuları içinde “belediyeler ve diğer mahalli idareler ile bunların kurdukları birliklerin bulunması” durumunda iştirake izin veren Cumhurbaşkanı Kararının bir örneği gerekmektedir.

Hazırlanan tüm bu belgelerde, ortak, müdür veya müdürler ve diğer yetkililerin T.C. kimlik numaralarının da bulunması gereklidir. Bununla birlikte, yabancı bir hukuka tâbi olarak yabancı bir ülkede düzenlenmiş belgelerin, Türk konsolosluğundan veya Yabancı Resmî Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerine göre tasdik ettirilmesi ve noter onaylı Türkçe çevirisi ile birlikte ticaret sicili müdürlüğüne verilmesi gerekmektedir. (Ticaret Sicili Yön. m. 32/2)

Yukarıda belirtilen gerekli belgelerin temini sonrasında yapılacak olan tescil başvurusu, TTK.m.586, f.2 uyarınca, müdürlerin tümü tarafından imzalanan bir dilekçe ile gerçekleştirilir. Söz konusu tescil başvurusuna eklenecek belgeler aşağıda liste halinde verilmiştir. 

• Şirket sözleşmesinin onaylanmış bir örneği.
• Yerleşim yerleri de gösterilerek şirketi temsile yetkili kişileri ve denetçinin seçimini gösterir belge.”
• Başvuru dilekçesinde yer alması gereken kayıtlar, TTK.m.586/3’te belirtilmiştir. Buna göre;
  • Bütün ortakların adları ve soyadları veya unvanları, yerleşim yerleri, vatandaşlıkları,
  • Her ortağın üstlendiği esas sermaye payı ve ödediği toplam tutar,
  • İster ortak ister üçüncü kişi olsun, müdürlerin adları ve soyadları veya unvanları,
  • Şirketin ne suretle temsil edileceği”, hususlarının başvuru dilekçesinde bulunması gereklidir.

DİKKAT: Ayrıca ilgili tescil başvurusunun yapılması için gerekli olan dilekçeye yukarıda belirtilen unsurların yanında; vergi dairesi, şirketin unvanı, merkezi, sermayesi ve açılış tarihi ile birlikte NACE kodu da belirtilmelidir. 

Yabancıların Türkiye’de şirket kurması işlemlerinin tamamlanması için gerekli belgelerle birlikte usuli işlemlerin de sağlıklı şekilde yapılması gerekmektedir. Bu anlamda usul hukuku alanına giren ve birden fazla sürecin bir araya gelmesiyle oluşan bu işlemlerin alanında uzman bir yabancılar avukatına danışılarak yapılması faydalı olacaktır.

Yabancıların Türkiye’de Şirket Kurması Ne Kadar Sürer?

Yabancıların Türkiye’de şirket kurması yaklaşık olarak 1 hafta sürmektedir.

DİKKAT: Yukarıda belirtilen süre, yabancıların Türkiye’de şirket kurması için yapılacak olan usuli işlemlerin sağlıklı yürütülmesi ve kanuni gerekliliklerin yerine getirilme süresi ile birlikte değişkenlik gösterebilir.

Yabancıların Türkiye’de Şirket Kurma Maliyeti

Yabancıların Türkiye’de şirket kurması maliyeti, hangi tür şirketin kurulacağına göre değişkenlik göstermektedir. Bu kapsamda, yabancıların Türkiye’de şirket kurması için ortaya çıkacak maliyet tablosu aşağıda bulunmaktadır.

Yukarıda yabancıların Türkiye’de şirket kurması için ortaya çıkabilecek muhtemel masraf kalemleri tablo halinde verilmiştir. Ancak yabancıların Türkiye’de şirket kurması için ortaya konulan bu masraf tablosunun belirli aralıklarla resmi olarak yenilendiği unutulmamalıdır.

Yabancılar Türkiye’ye Gelmeden Şirket Açabilir mi?

Yabancılar Türkiye’ye gelmeden şirket açabilirler. Zira, mevzuatımızda başvuru işlemlerinin bizzat yapılması zorunlu değildir. Yabancılar gerekli yetkileri vekaletname ile verdikleri takdirde Türkiye’ye gelmeden şirket açabilir.

Yabancıların Türkiye’de Şirket Kurduktan Sonra Yapması Gerekenler

Yabancıların Türkiye’de şirket kurması sonrasında yapması gerekenler; bildirim yükümlülüklerinin yerine getirilmesi, vergisel iş ve işlemlerin yerine getirilmesi ve çalışanlar için iş hukuku prosedürlerinin tamamlanmasıdır.

Doğrudan yabancı yatırım kapsamında yabancıların Türkiye’de şirket kurduktan sonra yapması gereken işlemlerden birisi; E-TUYS üzerinden bilgilerini girerek ve güncel tutarak, DYYK kapsamındaki bilgilendirme yükümlülüklerinin yerine getirilmesidir.

Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu Uygulama Yönetmeliği  9. vd. maddeleri uyarınca bu kişiler aşağıda liste halinde belirtilen işlemleri yapmalıdırlar.

• Yetkilendirme tarihinden itibaren en geç 1 ay içinde Bakanlık internet sayfasında erişim sağlanan E-TUYS’a giriş yaparak “Yatırımcı”, “Ortak Listesi” ve varsa “Bağlı İştirakleri” alanlarındaki bilgileri elektronik ortamda kaydeder,
• Şirket veya şubenin faaliyetlerine ilişkin E-TUYS’ta yer alan EK-1 Doğrudan Yabancı Yatırımlar İçin Faaliyet Bilgi Formundaki alanları yıllık bazda ve her yıl en geç Mayıs ayı sonuna kadar doldurur,
• Sermaye artışı veya azalışı gerçekleşmesi durumunda en geç 1 ay içinde, ETUYS’ta yer alan “Ortaklar Listesi” alanını girer,
• Sermaye artışı veya hisse devrine istinaden yapılan ödemeler var ise ETUYS’ta yer alan EK-2 Doğrudan Yabancı Yatırımlar İçin Sermaye Bilgi Formundaki alanları ödemeyi takip eden 1 ay içinde doldurur,
• Mevcut yerli veya yabancı ortakların kendi aralarındaki veya şirket dışındaki herhangi bir yerli veya yabancı yatırımcıya yaptıkları hisse devirleri sonrasında, E-TUYS’ta yer alan “Ortaklar Listesi” alanını, hisse devrinin gerçekleşmesini müteakip en geç 1 ay içinde günceller (DYYK Yön. m. 5).

Yukarıda sayılan hususların yanında, yabancıların Türkiye’de şirket kurması işlemlerinin ve devam eden süreçte faaliyetlerinin hukuka uygun olması açısından aşağıda belirtilen işlemlerin de tamamlanması gerekir.

Yabancı Şirketlerin Türkiye’de Banka Hesabı Açması

Yabancı şirketlerin Türkiye’de banka hesabı açabilmesi için şirketin imza yetkisine sahip müdürü veya ortakları tarafından başvuru yapılmalıdır. Ayrıca, şirkette banka hesabı açmaya yetkili bir başka kişi var ise, bu kişiler de banka hesabı açabilirler. Bu kapsamda yapılacak başvuru için hangi banka üzerinden hesap açılacaksa,  gerekli olan belgelerle birlikte hesap açılmak istenen bankaya müracaat edilmesi yeterli olacaktır.

Yabancıların Türkiye’de şirket kurması sürecinde banka hesabının nasıl açılacağı hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için konunun tüm ayrıntılarıyla incelendiği “yabancıların banka hesabı açması” başlıklı makalemizi inceleyebilirsiniz.

Yabancı Şirket Ortağı Çalışma İzni Süreçleri

Türk Ticaret Kanununa göre kurulmuş olan Limited şirketlerin şirket ortağı olan müdürü, Anonim şirketlerin şirket ortağı olan yönetim kurulu üyesi, Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin yönetici olan komandite ortağı, olan yabancılar çalışma izni alarak çalışabilirler.

Yukarıda belirtilen kapsamdaki kişilerin, 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun hükümlerine göre başvuru yapılması gerekir. Bu anlamda, çalışma izni alınması süreci, kural olarak tüm yabancıların alması gereken prosedüre tabidir. Bu konuda, yabancıların çalışma izni alınması sürecinin tüm ayrıntılarıyla incelendiği ve çalışma izninin nasıl alındığı hususunun açıklandığı, “yabancı çalışma izni” yazımızı inceleyerek daha fazla bilgi sahibi olabilirsiniz.

DİKKAT: Türk Ticaret Kanuna göre kurulmuş; Anonim şirketlerin Türkiye’de ikamet etmeyen yönetim kurulu üyesi, diğer şirketlerin yönetici sıfatı olmayan ortağı, çalışma izni muafiyeti kapsamında değerlendirilir. Ancak bu kişilerin muafiyetten yararlanabilmesi için başvuru yapması gerekir. 

Çalışma izni muafiyeti, yabancıların Türkiye’de çalışma izni bulunmadan çalışmasını, ikamet etmesini ve çoklu giriş çıkış yapması için gerekli olan belgedir. Çalışma izni muafiyetinin ne olduğu, nasıl alındığı ve kimlerin alabildiği hususu hakkında ayrıntılı bilgiler “çalışma izni muafiyeti” isimli makalemizde yer almaktadır.

Şirketin Vergi, Sözleşme, Mevzuata Uyum Süreçleri

Yabancıların Türkiye’de şirket kurması işlemleri ile Türk hukuku nezdinde pek çok sorumlulukları olduğu gibi vergisel olarak da bir takım sorumluluklarla karşılaşırlar. Bu kapsamda şirket açıldıktan sonra, belirli sürelerde ve belirli tarihlerde, vergi iş ve işlemlerinin yapılması gerekmektedir.

Yabancıların Türkiye’de şirket kurması ile Türkiye’de sermaye şirketlerinin tabi olduğu kurumlar vergisi (% 22) ödemekle mükellef olunur. Bununla birlikte şahısların yıl içerisinde elde ettikleri kazanç ve iratlardan ötürü gelir vergisi (artan oranlı 15, 22, 35, 40) yükümlülüğü doğar. 

Ayrıca, şirketin faaliyetine göre değişen katma değer vergisi (KDV), özel tüketim vergisi (ÖTV) ve damga vergisi söz konusu olacaktır. Şirket ortaklarının kar dağılımı yapıldığı zaman bunun üzerinden de vergi kesintisi yapılır.

Yukarıda sayılan hallerin dışında yabancıların Türkiye’de şirket kurması açısından, şirket veya şahıslar için vergi muafiyeti, istisnalardan yararlanma veya vergi teşviği de söz konusu olabilir. Çifte vergilendirmenin önüne geçmek adına uluslararası anlaşmalar ve yerli mevzuat düzenlemeler de vardır.

Yabancı Çalışanları İçin Çalışma İzni ve SGK Süreçleri

Yabancıların Türkiye’de şirket kurması prosedürlerinin tam anlamıyla yerine getirilmesi için gerekli olan diğer bir husus ise yabancı çalışanlar için iş hukuku prosedürlerinin tamamlanmasıdır. Zira, çalışacak olan yabancı uyruklu kişilerin ülkemizde faaliyet göstermesi için bu prosedürü tamamlaması gerekmektedir. 

Aynı şekilde yabancıların Türkiye’de şirket kurması işlemiyle, Sosyal Güvenlik Kurumu ile yapılacak olan işçi giriş süreçleri, Türk şirketleri ile aynı olacaktır. Bu konuda yine yalnızca kuruluş aşamasında değil, her türlü işçi giriş çıkışlarında veya diğer ilgili işlemleri de tamamlamak gerekir.

Çalışma izni alınması ülkemizde bulunan diğer tüm yabancı kişilerin tabi olduğu usulle aynıdır. Yabancıların çalışma izni alınması sürecinin tüm ayrıntılarıyla incelendiği ve çalışma izninin nasıl alındığı hususunun açıklandığı, “yabancı çalışma izni” yazımızı inceleyerek daha fazla bilgi sahibi olabilirsiniz.

Yabancıların Türkiye’de Kurduğu Şirketler İçin Mevzuata Uyum Süreçleri

Yabancıların Türkiye’de şirket kurması işlemlerinin tam olarak yerine getirilebilmesi için Türk hukuku mevzuatında belirlenen hususlara uygun bir prosedür işletilmelidir. Bu kapsamda yabancıların Türkiye’de şirket kurması ve devam eden süreçte etkin faaliyetleri için mevzuata uygun bir prosedür işletilmelidir. Dolayısıyla şirketin ticari elektronik ileti düzenlemesine uyumu ve kişisel verilerin korunması hususu gibi iş ve işlemlerin tamamlanması gerekir.

Kişisel verilerin korunması, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yasalaşmış ve önemsenen bir meseledir. Bu nedenle şirketler, elinde bulundurduğu kişisel verileri Kişisel Verilerin Korunması Kanunu kurallarına göre korumak zorundadır. Dolayısıyla yabancıların Türkiye’de şirket kurması sürecinde de KVKK mevzuatına uyum süreci önemlidir.

Yukarıda sayılan hususlardan anlaşılacağı üzere, yabancıların Türkiye’de şirket kurması yalnızca şirket kuruluş aşamalarından ibaret değildir. Yabancıların Türkiye’de şirket kurması işleminden sonra faaliyet türüne göre Türk hukukunda düzenlenmiş olan belirli prosedürlerin de tamamlanması gerekir. Tüm bu süreçlerin bir bütün olarak etkin ve hızlı şekilde tamamlanabilmesi için alanında uzman bir yabancılar avukatına danışılması faydalı olacaktır.

Yabancıların Türkiye’de Şirket Kurmasının Avantajları ve Yabancı Yatırımcılara Sağlanan Teşvikler

Yabancıların Türkiye’de şirket kurması konusunda yabancılara, başta Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu olmak üzere çeşitli mevzuat hükümlerinde birtakım ayrıcalıklar tanınmıştır. Bu kapsamda yabancıların Türkiye’de şirket kurmasının avantajları şunlardır:

• Yatırım serbestisi ve millî muamele Uluslararası anlaşmalar ve özel kanun hükümleri tarafından aksi öngörülmedikçe,
  • Yabancı yatırımcılar tarafından Türkiye’de doğrudan yabancı yatırım yapılması serbesttir. 
  • Yabancı yatırımcılar yerli yatırımcılarla eşit muameleye tabidirler. 
  • Kamulaştırma ve devletleştirme Doğrudan yabancı yatırımlar, yürürlükteki mevzuat gereğince; kamu yararı gerektirmedikçe ve karşılıkları ödenmedikçe kamulaştırılamaz veya devletleştirilemez.
  • Transferler Yabancı yatırımcıların Türkiye’deki faaliyet ve işlemlerinden doğan net kâr, temettü, satış, tasfiye ve tazminat bedelleri, lisans, yönetim ve benzeri anlaşmalar karşılığında ödenecek meblağlar ile dış kredi anapara ve faiz ödemeleri, bankalar veya özel finans kurumları aracılığıyla yurt dışına serbestçe transfer edilebilir.

Yabancı Şirketlerin Türkiye’de Şirket Kurması

Yabancı şirketlerin Türkiye’de şirket kurması, yabancı gerçek kişilerin Türkiye’de şirket kurması ile aynı usule tabidir. Bu kapsamda, yabancı şirketler de Türkiye’de şirket kurabilirler.

Yabancı Şirketlerin Türkiye’de Şube Kurması

Yabancı şirketlerin Türkiye’de şube kurması, yabancıların veya yabancı şirketlerin Türkiye’de ekonomik faaliyet yürütmek amacıyla şirket kurmasına alternatif bir yol olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu anlamda yabancıların Türkiye’de şirket kurması yerine bazı durumlarda yalnızca şube kurulması ekonomik olarak daha pratik bir yoldur.

Şube terimi, Ticaret Sicili Yönetmeliği m. 118’de açıklanmıştır. İlgili hükme göre şube şu şekilde tanımlanmıştır: 

“Bir ticari işletmeye bağlı olup ister merkezinin bulunduğu sicil çevresi içerisinde isterse başka bir sicil çevresi içinde olsun, bağımsız sermayesi veya muhasebesi bulunup bulunmadığına bakılmaksızın kendi başına sınai veya ticari faaliyetin yürütüldüğü yerler ve satış mağazaları şubedir”

Yabancı şirketlerin Türkiye’de şube kurması için; merkez işletmenin bulunduğu esas ülke hukukunda, ilgili şirket türüne ilişkin olarak şube tescilinde aranan kıstasların yerine getirilmiş olması gerekir. Ayrıca aşağıda liste halinde belirtilen unsurların toplanarak ticaret sicili müdürlüğüne verilmesi gerekmektedir. Zira TTK m.40/1 uyarınca Yabancı Yatırımcılar Türkiye’deki şubelerini ve seçtikleri ticaret unvanını, şubenin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve ilân ettirmek zorundadır.

• Kaynak ülkede tescil için ibrazı gerekli tüm belgeler,
• Şirketin sözleşmesi,
• Anonim şirketlerde esas sözleşmenin onaylı suretleri ile ticaret sicili müdürlüğüne başvurulması gerekir. 

Bu belgeler yanında, şube unvanı, adresi, şubeye ayrılmış sermaye tutarı, şubeyi mahkemeler dahil, özel kuruluşlar ve kamu kuruluşları nezdinde tam yetkili olarak temsil edecek kişi veya kişilerin adları, merkez işletmenin türü, işletme konusu, sermayesinin türü ve tutarı, sicil numarası, internet sitesi, tâbi olduğu hukuk, Avrupa Birliği üyesi olup olmadığı bilgileri ilgili ticaret sicili müdürlüğüne bir beyanname ile bildirilmekte ve diğer gerekli belgeler eklenmektedir.

Ayrıca ifade etmek gerekir ki, yabancıların Türkiye’de şirket kurması yerine şube açması, beraberinde bazı dezavantajlı durumlar da getirebilmektedir. Bunlardan ilki şubelerin şirketten ayrı bir tüzel kişiliği bulunmadığından, yabancı şirket yabancılara uygulanan hukukî rejime tabi olacaktır. Örneğin, hukuki bir uyuşmazlık yaşandığı durumlarda Türkiye’de dava açmak istenmesi veya icra takibi yapmak istediği durumda teminat yatırmak zorunda kalabilecektir. 

Yabancı şirketlerin Türkiye’de şube kurması işlemlerinin tüm ayrıntılarıyla anlatıldığı “yabancı şirketlerin Türkiye’de şube açması” isimli makalemizi inceleyerek konu hakkında detaylı bilgi edinebilirsiniz.

Yabancı Şirketlerin Türkiye’de İrtibat Bürosu Kurması

Yabancı şirketlerin Türkiye’de irtibat bürosu kurması, finansal anlamda doğrudan risk almak istemeyen yabancı yatırımcıların, Türkiye pazarı ile ilgili bilgi edinmek için ilk birtakım ticari gözlemleri yapması ve ülke piyasalarını araştırması için tercih edilir. Bu noktada, yabancıların Türkiye’de şirket kurması veya şube açması gibi daha külfetli süreçleri izlemek yerine, Türkiye’de yer almak amacıyla irtibat bürosu kurdukları görülmektedir. 

Yabancı ülke kanunlarına göre kurulmuş şirketlere, Türkiye’de ticari faaliyette bulunmamak kaydıyla irtibat bürosu açma izni vermeye ve bu izinlerin süresini uzatmaya Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı yetkilidir.

Bu kapsamda, Yabancı şirketlerin Türkiye’de irtibat bürosu kurması için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına yapılacak başvuru sırasında aşağıdaki liste halinde verilen belgeler gereklidir.

• Başvuru formu, 
• İrtibat bürosu tarafından yürütülecek işlerin kapsamını ve büronun ticari faaliyet yürütmeyeceğine ilişkin taahhüdü içeren beyanname ve beyannameyi imzalayan yabancı şirket yetkilisinin imza yetkisini gösterir belge,
• Yabancı şirkete ait ve ilgili Türk Konsolosluğunca veya Lahey Devletler Özel Hukuku Konferansı çerçevesinde hazırlanan Yabancı Resmî Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerine göre tasdik edilmiş Faaliyet Belgesi,
• Yabancı şirket hakkında hazırlanmış Faaliyet Raporu veya bilanço ve gelir tablosu,
• İrtibat bürosunun faaliyetlerini yürütmekle görevli olarak atanan kişiye/kişilere verilecek yetki belgesi,
• İrtibat bürosunun kuruluş işlemlerinin başka bir kimse aracılığı ile yürütülmesi durumunda vekâletname gerekmektedir.

Yabancı şirketlerin Türkiye’de irtibat bürosu kurması için yapılacak kuruluş ve süre uzatımına ilişkin müracaatlar (istenilen bilgi/belgelerin tam ve eksiksiz olması kaydıyla) başvuru tarihinden itibaren 15 iş günü içinde sonuçlandırılacaktır.

Yapılacak olan ilk başvurularda, irtibat büroları için azami 3 yıl süre ile beyan edilen faaliyet kapsamında izin verilebilir. Bu kpasamda, faaliyet izin sürelerini uzatmak isteyen irtibat büroları, faaliyet süresinin sona ermesinden önce Genel Müdürlüğe müracaat etmelidirler.

Kuruluş izni alan irtibat büroları ise, vergi dairesine kayıt belgesinin ve büro ile ilgili kira sözleşmesinin bir örneğini en geç 1 ay içinde Genel Müdürlüğe iletmek zorundadırlar. İrtibat büroları; adres, büro yetkilisi/yetkilileri veya yabancı şirketin unvan değişikliklerini, değişikliğin gerçekleşmesinden itibaren en geç 1 ay içinde, yeni adresi gösterir kira sözleşmesi, yeni atanan kişiye ilişkin yetki belgesi ya da yabancı şirketin unvan değişikliğine ilişkin belge/belgeler ile birlikte Genel Müdürlüğe bildireceklerdir.

Yabancıların Türkiye’de şirket kurması yerine irtibat bürosunun nasıl kurulacağı hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için konunun tüm ayrıntılarıyla incelendiği “yabancı şirketlerin Türkiye’de irtibat bürosu açması” başlıklı makalemizi inceleyebilirsiniz.

Yabancıların Şahıs Şirketi Kurması

Yabancıların Türkiye’de şirket kurması işlem türlerinden biri de şahıs şirketi kurulmasıdır. Ancak bir yabancının Türkiye’de şahıs şirketi kurması için çalışma izni alması gerekir. Yani yabancı kişinin çalışma izni olmadan şahıs şirketi açması mümkün değildir. 

İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Yönelik Yönetmeliğin 5.maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir: 

“Yabancı uyrukluların işyeri açması ve çalıştırması konusunda, yabancılarla ilgili mevzuat hükümlerine uyulması gerekir.”

Yabancı Şirketlerin Türkiye’de Gayrimenkul Alması

Yabancıların Türkiye’de şirket kurması sonrasında, yabancı şirketler Türkiye’de gayrimenkul alabilirler. Ancak, yabancı şirketlerin gayrimenkul alması için birtakım prosedürleri yerine getirmesi gerekir.

2644 Sayılı Tapu Kanununun 36.maddesi Kapsamındaki Şirketlerin ve İştiraklerin Taşınmaz Mülkiyeti ve Sınırlı Aynî Hak Edinimine İlişkin Yönetmelik”  uyarınca,  Yabancı Sermayeli Şirketler, edinilmek istenilen taşınmazın bulunduğu yerdeki Valiliklere (İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüklerine) müracaat edeceklerdir.

Valiliklere başvurması gereken şirketler şunlardır:

• Sermayesinin %50’den fazlası yabancı ortaklı olan şirketler,
• Sermayesinin %50’den fazlası yabancı olmamakla beraber yöneticilerin çoğunluğunu atayabilme veya görevden alabilme yetkisine sahip olduğu şirketler, (ana sözleşme incelenecek),
• İştiraklerde söz konusu şirkete ortak olan 4875 Sayılı Yasaya tabii ortağın şirketteki hakim durumu incelenir. (Yani yukarıdaki 1 ve 2. maddeler kapsamında bir ortak ise iştirakler izne tabi olur.)

Valiliklere başvurması gerekmeyen şirketler ise şunlardır:

• Sermayesindeki yabancı oranı % 49’u geçmeyen yabancı sermayeli şirketler (2644 Sayılı Kanunun 36. maddesi kapsamı dışında kalan şirketler) ticaret siciline şerh olmak kaydıyla Valiliklerden izin almayacaklardır.
•  Yabancı ülkelerin kendi kanunlarına göre kurulmuş şirketler ülkemizde mülk edinemezler. Sadece sınırlı ayni hak tesislerini gerçekleştirebilir. Bu şirketler Türkiye’de ancak, özel izinle (imtiyaz vb.) mülk edinebilirler.
• Şirket birleşmelerinden ve bölünmelerinden doğan tapudaki gayrimenkul tescil işlemleri
• Bankaların ve sermaye şirketlerinin alacağına binaen icradan satın aldıkları gayrimenkul tescil işlemleri
• Organize Sanayi Bölgelerindeki tescil işlemleri
• Endüstri Bölgelerindeki tescil işlemleri
• Teknoloji Geliştirme Bölgelerindeki tescil işlemleri
• Serbest Bölgelerdeki tescil işlemleri
• 5901 sayılı kanunun 28. maddesinde sayılan hakları kullanmak üzere mavi kart sahibi Türk Vatandaşların (İçişleri Bakanlığınca düzenlenen belge) hissedar olduğu yabancı sermayeli şirketler (başka yabancı olmamak kaydıyla)

Yukarıda açıklanan hususlar yabancıların Türkiye’de şirket kurması sonrası şirketlerin Türkiye’den gayrimenkul alması ile ilgilidir. Bunun dışında, yabancı gerçek kişilerin de Türkiye’den gayrimenkul alması mümkündür. Yabancı gerçek kişilerin Türkiye’den gayrimenkul alması hususu hakkında ayrıntılı bilgiler “yabancıların Türkiye’den gayrimenkul alması” başlıklı makalemizde bulunmaktadır.

Rus Vatandaşları İçin Türkiye’de Şirket Kuruluşu

2022 Rusya-Ukrayna savaşınından başlaması sonrası Rusya’ya yapılan yaptırımlar nedeniyle bir çok Rus vatandaşı Türkiye’de şirket açmak istemektedir.

Rusların Türkiye’de şirket açması ile ilgili güncel savaş durumunda dahi herhangi bir kısıtlama bulunmamaktadır. Yani Rus vatandaşları Türkiye’de şirket kurabilmektedir. Yukarıdaki bahsettiğimiz tüm prosedür ve kurallar aynen Rusya vatandaşları için de geçerlidir.

Rusların Türkiye’de açacakları şirket, Rus ortaklı olsa dahi, Türk kanunlarına göre kurulmuş bir Türk şirketi olacağı için ABD ve Avrupa tarafından yapılan yaptırımların dışında kalacaktır.

Sonuç

Yabancıların Türkiye’de şirket kurması hususu, birçok farklı aşamadan oluşan, hukuki bilgi ve deneyime fazlasıyla ihtiyaç duyulan bir konudur. Ayrıca, bu süreç içerisinde usul hukuku alanına giren usuli işlemler barındıran hukuki bir husustur. Bu anlamda, yabancıların Türkiye’de şirket kurması işlemlerinin sağlıklı şekilde yürütülmesi amacıyla alanında uzman bir yabancılar avukatına danışılması faydalı olacaktır.