5 Yıl İkamet Yoluyla Vatandaşlık Alma

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık almak mümkündür. Fakat Türk vatandaşlığı için aranan diğer şartların da sağlanması gerekir. Bunlara ilişkin belgelerle birlikte yapılacak başvuru neticesinde, 5 yıl süreyle Türkiye’de ikamet etmiş olan yabancıların Türk vatandaşlığı kazanması mümkün olur.

5 Yıl İkamet Yoluyla Vatandaşlık Alma Şartları

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık alma şartları, 5901 sayılı TVK m. 11 kapsamında düzenlenmiştir. İlgili hükümde öngörülen şartlar, aşağıda listelenmiştir.

• Kendi milli kanununa göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak,
• 5 yıl kesintisiz olarak Türkiye’de ikamet etmek,
• Türkiye’ye yerleşme niyetinde davranışlarda bulunmak,
• Genel sağlık bakımından tehlike oluşturmamak,
• İyi ahlak sahibi olmak,
• Türkçe konuşabilmek,
• Geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olmak,
• Milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil etmemek gibi şartlar aranır.

Yukarıda belirtilen vatandaşlık alabilme şartları, aşağıda ayrı ayrı açıklanmıştır. Bu şartların sağlanmaması durumunda, yabancıların yapmış olduğu vatandaşlık başvuruları reddedilir. Dolayısıyla, 5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık almak için bu şartların sağlamış olmasına dikkat edilmelidir. 

Ergin ve Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmak

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık almak için aranan ilk şart, başvuruda bulunan yabancının ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmasıdır. Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılar, kendi milli kanununa göre ergin ve ayırt etme gücü sahibi olmalıdır. Erginlik yaşı ise ülkelere göre değişkenlik gösterebilir.

Eğer başvurucu vatansız ise Türk kanunlarına göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmalıdır. Buna göre, 18 yaşın doldurulmasıyla birlikte veya evlenme yoluyla yahut mahkeme kararıyla erginlik kazanılabilir.

5 Yıl Kesintisiz Olarak Türkiye’de İkamet Etmek

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık almak için aranan bir diğer şart, başvuru sahibi yabancının başvuru tarihinden itibaren geriye doğru 5 yıl kesintisiz olarak Türkiye’de ikamet etmiş olmasıdır. Ayrıca bu 5 yıllık sürenin, Türk kanunlarına uygun olarak geçirilmesi gerekir.

Dolayısıyla, başvuru sahibi yabancının Türkiye’ye vize yahut vize muafiyeti yoluyla giriş yapması ve Türkiye’de kaldığı sürede geçerli bir ikamet iznine sahip olması gerekir. Yasal olmayan biçimde ülkede kalınan bir süre varsa 5 yılın hesabına dahil edilmez.

DİKKAT: İkamet etmek deyiminden maksat, yasal olarak Türkiye’de oturuyor olmaktır. Fakat 5 yıllık süre zarfında toplam 12 ayı aşmamak üzere, yabancının Türkiye dışında bulunma imkanı vardır. Bu durum, vatandaşlığın kazanılmasına engel değildir.

Türkiye’ye Yerleşme Niyetinde Davranışlarda Bulunmak

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık almak için Türkiye’ye yerleşmeye niyetinde davranışlarda bulunmak gerekir. Bu şart, başvuru sahibi yabancının Türk toplumuna uyum sağladığının ve bu uyumu devam ettirmekte kararlı olduğunun teyit edilmesi amacıyla aranır. 

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık alma başvurusunda bulunan yabancının Türkiye’ye yerleşmeye karar verdiğini teyit eden davranışların neler olduğu, Yönetmelik m. 15 kapsamında sayılmıştır. İlgili durumlar şunlardır:

• Türkiye’de taşınmaz mal edinmek, 
• İş kurmak, 
• Yatırım yapmak, 
• Ticaret ve iş merkezini Türkiye’ye nakletmek, 
• Çalışma iznine tâbi olarak bir iş yerinde çalışmaktır.  

Yukarıda belirtilen davranışlarda bulunan kişilerin, Türkiye’ye yerleşme niyetinde olduğu kabul edilir. Fakat bazı durumlar vardır ki yukarıda sayılan haller mevcut olmasa da başvurucunun Türkiye’de yerleşme niyetinde olduğu anlaşılır. Bu durumlar aşağıda listelenmiştir.

• Türk vatandaşı ile evlenmek, 
• Ailece müracaat etmek, 
• Daha önce Türk vatandaşlığını kazanmış olan ana, baba, kardeş ya da çocuk sahibi olmak, 
• Eğitimini Türkiye’de tamamlamak.

Genel Sağlık Bakımından Tehlike Teşkil Etmemek

Genel sağlık bakımından tehlike teşkil etmemek, 5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık almak için gerekli şartlardan birdir. Genel sağlık bakımından tehlike teşkil etmeme şartından anlaşılması gereken, başvuruda bulunan yabancının hiçbir hastalığa sahip olmaması değildir.

Bu şart, başvuruda bulunan yabancının toplum içine karışması halinde temas edeceği kişiler bakımından tehlike teşkil edecek bir hastalığının bulunmaması gerektiğini ifade eder. Örneğin HIV (+) veya hepatit virüsü taşıyıcısı olan yabancılar, genel sağlık bakımından tehlike teşkil edebilir. 

İyi Ahlak Sahibi Olmak

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık almak için yabancının iyi ahlak sahibi olma şartı aranır. İyi ahlak sahibi olma, soyut bir ifade olduğu için idare bu konuda geniş bir takdir yetkisi kullanır. Fakat bu kriterin karşılanmaması nedeniyle reddedilen başvurularda, durumun somut gerekçelerle ortaya konulması gerekir. Aksi halde, 5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık başvurusu reddedilen yabancıların hukuki yollara başvurması mümkündür.

İyi ahlak şartı, ilgili Yönetmelik’te şu şekilde ifade edilmiştir:

“Toplum içinde birlikte yaşamanın gerektirdiği sorumluluk duygusu ile davranarak iyi ahlak sahibi olduğunu göstermek, davranışları ile çevresine güven vermek, toplumca hoş karşılanmayan ve toplum değerlerine aykırı kötü alışkanlığı bulunmamak.”

Türkçe Konuşabilmek

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık almak için yeterli seviyede Türkçe konuşabilme şartı aranır. Vatandaşlık başvurusunda bulunan yabancının, kendisine söylenenleri anlayabilecek ve söylemek istediklerini anlatabilecek kadar Türkçe konuşabilmesi gerekir.

Yönetmeliğin 19. maddesine göre başvurucu, Türkçe konuşma yeterliliği bakımından komisyon tarafından mülakata tabi tutulur. Fakat başvurucunun, yeterli seviyede Türkçe konuşabildiğini Milli Eğitim Müdürlüklerine başvurarak alacağı belge ile ispatlaması da mümkündür.

Geçimini Sağlayacak Gelire veya Mesleğe Sahip Olmak

5 yıl ikamet yoluyla Türk vatandaşlığı alabilmek için başvuruda bulunan yabancının, kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olması gerekir. Dolayısıyla, kendisini ve bakmakla yükümlü olduğu kişileri geçindirmesi mümkün olmayan ya da belirli bir mesleğe sahip olmayan yabancının, Türk vatandaşlığı başvurusu kabul edilmez.  

Milli Güvenlik ve Kamu Düzeni Bakımından Engel Teşkil Etmemek

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık almak için milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil etmeme şartı aranır. Vatandaşlığa alınması ülke güvenliği ve düzeni bakımından sorun teşkil edebilecek kişilerin başvurusu reddedilir.

Milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil eden duruma; silah veya uyuşturucu kaçakçılığı, evrakta sahtecilik, çeşitli terör örgütleriyle irtibat ve iltisak gibi kamu düzenini bozan fiiller örnek olarak verilebilir.

Belirtilen şartlardan herhangi birini taşımayan kişinin Türk vatandaşlık başvurusu reddedilir. Fakat Türk vatandaşlığının kazanılmasına imkan tanıyan birden fazla yol mevcuttur. Konuyla ilgili “Türk vatandaşlığı nasıl kazanılır” yazımızda, tüm vatandaşlık kazanma imkanlarına ve gerekli şartlara değinilmiştir.

5 Yıl Kesintisiz İkamet Süresinin Hesaplanması

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık kazanılmasında, sürelerin hesaplanması ciddi önem arz eder. 5901 sayılı TVK m. 15 kapsamında, geriye dönük 5 yıl içinde toplam 12 ayı geçmemek üzere başvurucuya yurt dışında bulunma imkanı tanınmıştır. Buna göre, toplam 12 aya kadar yurt dışında bulunmuş olmanın başvuruya olumsuz etkisi olmaz.

5 Yıl İkamet Yoluyla Vatandaşlık Başvurusu Nasıl Yapılır?

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık başvurusu; yurt içinde valiliğe, (valilik bünyesindeki il nüfus ve vatandaşlık müdürlükleri) yurt dışında ise dış temsilciliklere gerekli belgelerin verilmesiyle yapılır. Bu başvurular bizzat ya da özel vekaletname ile yapılabilir. Ancak posta yoluyla yapılan başvurular kabul edilmez.

5 Yıl İkamet Yoluyla Türk Vatandaşı Olmak İçin Gerekli Belgeler

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık almak için başvuruda bulunurken çeşitli bilgi ve belgeleri ibraz etmek gerekir. İlgili Yönetmeliğin 17. maddesine göre, başvuru sürecinde aranan belgeler şunlardır:

• Başvuru isteğini belirten form dilekçe,
• 2 adet biyometrik fotoğraf,
• Pasaport vb. belge, vatansız ise temininin mümkün olması halinde buna ilişkin belge, 
• Başvuruda bulunan kişinin kimlik bilgilerini gösteren nüfus kayıt örneği ya da doğum belgesi gibi belge ve başvurucu evli ise eş ve çocuklarıyla olan aile bağını kanıtlayan nüfus kayıt örneği gibi belge,
• Medenî hal belgesi (evlenme belgesi, boşanmayı kanıtlayan belge, dul ise eşine ait ölüm belgesi), 
• Türk vatandaşı birinci veya ikinci derece yakınları varsa bu kişilerle olan bağı gösteren belge,
• Kişinin genel sağlık bakımından tehlikeli olacak bir hastalığı bulunmadığına dair sağlık raporu, 
• Türkiye’de geçimini sağladığı hususunda gelirini veya mesleğini ispatlayan çalışma izni, vergi levhası, taahhütname vb. belge,
• Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz olarak 5 yıl ikamet ettiğine dair il emniyet müdürlüğünden alınacak olan Türkiye’ye giriş/çıkış tarihlerini gösteren belge, 
• Başvuru tarihinden ileriye doğru vatandaşlık işlemlerinin sonuçlandırılmasına yetecek sürede olacak ikamet tezkeresi,
• Herhangi bir suç nedeniyle başvurucu hakkında kesinleşmiş mahkeme kararı bulunuyorsa bunun onaylı bir örneği, 
• Hizmet bedelinin maliye veznesine yatırıldığını gösteren makbuz, gerekli belgelerdir.

Belirtilen belgelerin eksik veya yanlış olması halinde, başvuru süreci uzayabileceği gibi başvurunun reddedilmesi de söz konusu olabilir. Bu nedenle, belgelerin tam ve eksiksiz olmasına özen gösterilmelidir.

5 Yıl İkamet Yoluyla Türk Vatandaşlığı Başvurusu Aşamaları

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık alma başvurusu aşamaları; yabancının başvurması, ön inceleme süreci, il emniyet müdürlüğünün soruşturma aşaması, Komisyon’un yapmış olduğu mülakat ve Bakanlık değerlendirme sürecinden oluşur. 

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık alma süreci, yabancının yurt içinde valiliğe, (valilik bünyesindeki il nüfus ve vatandaşlık müdürlükleri) yurt dışında ise dış temsilciliklere başvuru yapmasıyla başlar. Vatandaşlık başvurusu, bizzat ya da özel vekaletname ile yapılabilir. Fakat posta yoluyla yapılan başvurular kabul edilmez.

Başvuru sürecinde herhangi bir bilgi veya belgenin eksik olması halinde, başvurucudan bunun tamamlanması istenir. İdarenin verdiği süre zarfında söz konusu eksiklikler tamamlanmadığı takdirde, vatandaşlık başvurusu reddedilir.

Valilik yahut dış temsilcilik, başvuru dosyasını bütün belgelerle birlikte emniyete gönderir. Emniyet müdürlüğünce başvurucu hakkında bir arşiv taraması ve güvenlik soruşturması yapılır. Bu aşamada elde edilen bulgular ve araştırma sonucu, İçişleri Bakanlığı bünyesindeki Vatandaşlık Başvuru İnceleme Komisyonu’na gönderilir.

Komisyon, gerekli şartları ve başvurucunun durumunu tüm yönleriyle değerlendirir. Başvurucuyu davet ederek bir mülakat yapar ve daha fazla malumat edinmiş olur. Nihayetinde, eldeki bütün bulguları değerlendirerek başvuru hakkındaki nihai kararını verir.

Başvurucunun 5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık kazanabilmesi için komisyonun olumlu yönde karar alması gerekir. Komisyon, başvuru kriterlerinde herhangi bir eksiklik görürse veya başvurucuyu güvenilir bulmazsa vatandaşlık talebini reddedebilir. Bu nedenle, süreç dikkatle yürütülmeli ve doğru adımlar atılmalıdır. Bunu sağlamak bakımından, uzman yabancılar avukatına danışmakta yarar vardır.

5 Yıl İkamet Yoluyla Türk Vatandaşlığı Başvurusu Ne Kadar Sürede Sonuçlanır?

5 yıl kesintisiz ikamet yoluyla Türk vatandaşlık başvurusu, yaklaşık 1 ila 3 yıl içinde sonuçlanır.

Ancak başvuru süresi her somut olaya göre değişebilir. Belgelerin eksiksiz temin edilmesi, sürecin dikkatle takip edilmesi, doğru mercilere başvurulması gibi önemli kriterler sağlandığı takdirde, süreç daha hızlı sonuçlanabilir.

5 Yıl İkamet Yoluyla Türk Vatandaşlığı Başvurusunun Reddine İtiraz ve İptal Davası

5 yıl ikamet yoluyla Türk vatandaşlığı başvurusu, Kanun’da aranan şartların sağlanmamış olması veya başvurunun usulüne uygun şekilde yapılmaması nedeniyle reddedilebilir. Komisyonun ret kararı yabancıya tebliğ edildiğinde, bu karara karşı başvurulabilecek iki yol mevcuttur. Bunlar, idareye itirazda bulunma ve idare mahkemesinde dava açma imkanlarıdır.

Ret kararının tebliğini izleyen 60 gün içinde bu yollara başvurulabilir. Fakat hem itiraz hem de dava sürecinin birbirinden önemli detayları mevcuttur. Özellikle dilekçelerin hazırlanması ve sürelere riayet edilmesi gibi hususlara dikkat edilmelidir.

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık başvurusu reddedilen kişinin itiraz ve dava süreçleriyle ilgili bilmesi gereken bütün detaylar, “Türk vatandaşlığı başvurusunun reddine itiraz ve iptal davası” yazımızda bulunmaktadır.

5 Yıl İkamet Yoluyla Türk Vatandaşlığı Kazanılmasında Eş ve Çocukların Durumu

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık almaya ilişkin kararlar, başvurucunun eşine ve ergin olan çocuklarına etki etmez. Bu kişilerin mevcut vatandaşlıkları ne ise aynen devam eder.

Ergin olmayan çocukların durumu ise farklıdır. Türk vatandaşlığı kazanan kişinin ergin olmayan çocuğu, diğer eşin de rıza göstermesi halinde Türk vatandaşlığını kazanır. Eşin muvafakat vermemesi halinde, konu hakkında karar vermesi için hakime başvurulabilir.

Vatandaşlık kazanan kişinin ergin olmayan çocuğu varsa ve eşi ölmüşse yahut velayet yalnızca kendisindeyse çocuk da Türk vatandaşı olur. Eşlerden ikisinin de Türk vatandaşı olması ihtimalinde de çocuk Türk vatandaşı olur. Ergin olmayan çocuk ise anne babasının vatandaşlık durumlarından etkilenmez.

Çalışma İzni ile Vatandaşlık

Çalışma izni ile Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancı, 5901 sayılı TVK kapsamında belirtilen koşulları yerine getirmesi halinde Türk vatandaşı olabilir. Ancak çalışma izni ile Türk vatandaşı olabilmek için Türkiye’de kesintisiz 5 yıl çalışma izni ile ikamet etmek gerekir.

Çalışma izni ile vatandaşlık almak isteyen yabancı, 5 yıl ikamet yoluyla Türk vatandaşlığı almanın şartlarını sağlaması halinde Türk vatandaşlığını kazanabilir. Çalışma izniyle ilgili detaylar ve çalışma izni türleri, “yabancı çalışma izni” yazımızda yer almaktadır.

Sonuç

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık alma, sıkı şekil şartlarının bulunduğu ve teknik hukuki bilgi gerektiren bir süreçtir. Bu süreçte, başvuru için gerekli koşulların sağlanmaması ya da itiraz ve iptal davası aşamasında gerekli usullere uyulmaması halinde, başvurucu bakımından çeşitli mağduriyetler söz konusu olabilir. Bu tür mağduriyetler yaşamamak için uzman yabancılar avukatından destek almakta fayda vardır.